Ĉiujare miloj da personoj perdas la paroleblecon pro diversaj malsanoj, cerboemboloj aŭ akcidentoj. Sciencistoj el la Kalifornia Universitato en San Francisko prilaboris naŭroportezon de parolo, kiu ebligis al paralizita de 15 jaroj viro komuniki per plenaj frazoj, tradukante signalojn el lia cerbo rekte en vortojn, kiuj kiel teksto aperis surekrane. Sub la gvido de neŭrokirurgo Edward Chang sciencistoj el la Kalifornia Universitato de jaroj klopodis prilabori teknologion, kiu ebligus al personoj kun parolhandikapiteco liberan komunikadon. Ilia lasta atingaĵo estas sistemo „leganta” elektrajn signalojn en la cerboregionoj, kie estas produktata la parolo kaj malkodanta ilin je vortoj surekrane.
Ĝi estis testita komence ĉe sanaj volontuloj por rekonstrui elpensitajn frazojn. Nun la esploristoj aplikis ĝin ĉe paralizita viro perdinta la parolkapablon. Ĉar liaj membroj estis ankaŭ paralizitaj li komunikas elektante literojn surekrane per malgrandaj kapomovoj kaj indikilo fiksita ĉe lia kapo. Tiel li produktas ĉirkaŭ kvin vortojn dum unu minutro. Li konsentis partopreni la eksperimenton sigle difinitan kiel BRAVO (Brain-Computer Interface Restoration Arm and Voice). Por ebligi al li pli rapidan kaj pli naturan komunikadon profesoro Chang testis solvon, kiu utiligas la algoritmojn de artefarita inteligenteco por interpreti modelojn de cerboaktiveco en la sferoj engaĝitaj en parolproduktadon. Tiucele oni aplikis elektrodojn en la cerbo de la paciento. Por plibonigi la konjektojn de algritmo sciencistoj aldonis alifaradkomponaĵojn, kiun utiligas tipajn vortosekvojn por antaŭvidi verŝajnan lokon de vorto en la frazo.
Helpe de natura parolo homo transdonas informojn kun la rapideco de 150 ĝis 200 vortoj dum unu minuto. La metodoj bazitaj sur malkodado de signaloj en la cerbo, kiam personoj paralizitaj uzas komputilan muson aŭ virtualan klavaron, estas multe malpli rapidaj kaj temporabaj. Post 48 sesioj kaj 22 horoj de mapado de cervoaktiveco la testita paciento difinta kiel Bravo1 povis formuli frazojn kun la rapideco de 18 vortoj dum unu minuto kaj la sistemo dekodis la cerboaktivecon kun meza precizeco de 75 procentoj.
La priskribita eksperimento estas la unua sukcesa demonstro de rekta malkodigado de plenaj vortoj el la cerboaktivado de paralizita persono ne povanta paroli.
El la elsendo 03.08.2021. Legas Barbara – 03’04’’
