Kiel la heroon de nia hodiaŭa felietono ni elektis la kapitanon de la kavalerio de la Polaj Armeaj Fortoj, kunorganizinton de la Konsipra Pola Armeo, soldaton de la Landa Armeo, malliberigiton kaj kunorganizinton de la rezista movado en la germana koncentrejo Auschwitz dum la 2-a mondmilito, aŭtoron de la raportoj pri holokaŭsto.. Ne povas mirigi tiu elekto, se nur antaŭ kelkaj tagoj ni solenis la 70-jariĝon de la liberigo de la koncentrejo.
Witold Pilecki naskiĝis en 1901 en la nobela familio kun patriotaj tradicioj. Lia avo 7 jarojn pasigis ekzilita al Siberio pro la partopreno en la januara insurekcio. Jam kiel 14-jarulo Witold apartenis al la malpermesita de la rusa aneksinto skolta movado. En 1918 inter multaj aliaj skoltoj ankaŭ Pilecki trapuŝigis sur la terenon de la renaskiĝanta Pollando. En la jaroj 1918-21 li estis soldato de la Pola Armeaj Fortoj kaj partoprenis la Varsovian Batalon de 1920. Du fojojn li estis distingita per Kruco de Bravbatalantoj. En la 20-aj jaroj de la 20-a jarcento la familio reakiris la bienon Sukurcze apud Lida. Tie lia najbaro estis marŝalo Edward Rydz-Śmigły laŭ kies iniciato Pilecki entreprenis kunlaboron kun la pola kontraŭinvigilservo. En aŭgusto 1939 Witold Pilecki estis mobilizita kaj batalis sekve kiel komandanto dum la septembra kontraŭgermana kampanjo. Post ĝia finiĝo Pilecki transiris al la konspira agado. En Varsovio li fariĝis la kunorganizinto de la Konspiraj Polaj Armeaj Fortoj. Komence de 1940 Gestapo arestis kelkajn ĝiajn membrojn, kiuj post mallonga estado en fifama malliberejo Pawiak estis direktitaj al Auschwitz. Tiu ĉi koncentrejo kaj la aliaj establataj de germanoj en la okupaciata Pollando fariĝis objekto de aparta interesiĝo de la Konspiraj Polaj Armeaj Fortoj. Estis decidite, ke iu el la strikta komandantaro de la organizo traiĝos en Auschwitz-koncentrejon por kontaktiĝi kun la malliberigitaj kolegoj, por kolekti informojn pri la funkciado de la koncentrejo, pri kio tiam ankoraŭ malmulto estis sciata. Witold Pilecki anoncis sin por ĉi tiu tasko kaj ricevis falsajn persondokumentojn.
Li estis haltigita de germanoj en Varsovio dum la ŝtratĉasado de civitanoj la 19-an de septembro 1940 kaj jam nokte de la 20-a al la 21-a trafis al Auschwitz ricevinte la numeron 4859. En la koncentreja infero li travivis 947 tagojn komence kun la invigila tasko poste kreinte konspiran Asocion de Militistaj Organizoj. Malliberigitoj, ĉefe eksaj soldatoj estis formataj en la tiel nomatajn kviopojn. Ĉiu el ili plukonstruis sian konspirreton sciante nenion pri aliaj kvinopoj. La Asocio konforme al la plano de Pilecki estis preparanta insurekcion en Auschwitz.
Malgraŭ nehomaj vivkondiĉoj Pilecki kaj lia Asocio kolektadis kaj transdonasis invigilinformojn al la eksera mondo. Li prilabris la unuajn raportojn pri la hombuĉado en Auschwitz, kiuj tra Varsovio kaj Svedio atingis Okcidenton. Pere de la Ĉefkomandanto en Londono raportoj kaj notoj pri la vera bildo de la ekstermejo, vivkondiĉoj de la malliberigitoj kaj krimoj de la koncentreja anaro atingis la registarojn de Usono kaj Britio. La mondo estis informita pri la krueleco de la germanaj koncentrejoj. Samtempe en sia ĉiutaga agado la Asocio klopodis helpi al la malliberigitoj transdaŭri la inferan periodon.
Nokte inter la 26-a kaj 27-a de marto 1943 Pilecki kune kun du aliaj malliberigitoj decidis kaj sukcese eskapis el Auschwitz. Helpe de Landa Armeo Pilecki atingis Varsovion. Tie li batalis en la Varsovia Insurekcio 1943-1944, post kio en la jaroj 1944-45 li estis germana malliberigito en oficirkaptitejo en Murnau. Post ĝia liberigo kaj la militfino li aliĝis al la 2-a Pola Korpuso en Italio kaj laŭ la ordono de generalo Anders li revenis al Pollando por gvidi invigilan servojn kolektante informojn pri la situacio en Pollando, soldatoj de la Landa Armeo kaj la 2-a Korpuso malliberigitaj de NKWD kaj deportataj al Sovetunio. En 1945 Pilecki verkis 113-paĝan raporton pri Auschwitz.
En la 1947-a jaro li estis arestita de la komunistaj aŭtoritatoj, unu jaron poste kondamnita je la mortopuno, kiu estis efektivigita per la pafo kontraŭ la kranion. Ĝis la 1989 ĉiaj informoj pri la faroj kaj sorto de Witold Pilecki estis cenzurataj. Postmorte li estis distigita i.a. per Komandora Kruco de la Ordeno de la renaskiĝo de Pollando kaj per Ordeno de la Blanka Aglo. En 2013 postmorte li estis avancita al la kolonela grado. La brita historiisto Michael Foot kalkulis Witoldon Pilecki al unu el la ses plej kuraĝaj homoj de la rezista movado dum la 2-a mondmilito.
El la elsendo 30.01.2015. Legas Barbara
