Printempaj temperaturoj invitas pasigi tempon ekstere. Freŝa aero kaj kontakto kun la naturo pozitive influas sanon, sed oni ne povas forgesi pri la danĝero ligita kun la reaktiviĝantaj tiam malgrandaj insektoj: iksodoj. Sciencistoj asertas, ke en Pollando – pro mildaj vintroj – iksodoj povas minaci preskaŭ la tutan jaron, ĉar ili aktivas eĉ en januaro aŭ februaro, tuj kiam la temperaturoj superas la nulan gradon. La kreskanta minaco de iksodoj ligiĝas ankaŭ kun pli granda nombro da sovaĝaj bestoj, kiel cervoj aŭ aproj, kiuj estas vivejoj de la insektoj kaj kiuj alproksimiĝas al homaj setlejoj. Kaj ĝuste ĉi tiuj “urbaj” iksodoj pli ofte transportas Lyme-malsanon (boreliozon) ol tiuj, kiuj vivas en la natura medio.
Laŭ statistikoj de la pola Nacia Sanfonduso, dum la lastaj dek jaroj nur en Wielkopolska-regiono (la okcidenta Pollando) la nombro de boreliozo-kazoj kvarobliĝis. La aferprezentanto de la institucio, Marta Żbikowska-Cieśla, indikas, ke la kialo de tia kresko estas plia konscio de pacientoj kaj pli preciza diagnozo.
Esploristoj el la Naturscienca Universitato (Uniwersytet Przyrodniczy) en Poznano, sub la direkto de profesoro Piotr Tryjanowski en majo komencis sciencan projekton celantan taksi la efikecon de ultrasona aparato por limigado de kontakto kun iksodoj. Ĝi nomiĝas Tickless kaj elsendas ultrasonajn impulsojn de 40 kHz (kvardekkilohercoj), kiuj ĝenas la orientiĝon de iksodoj kaj malhelpas al ili kroĉiĝi al la haŭto de ebla gastiganta organismo. La projekto aktuale estas en pilota fazo. Ĝia celo estas antaŭtaksi la aparaton. Tial estas farataj observoj, kiuj ebligos pretigi kompletan procedoplanon de estonta esplorado, kies sekva paŝo estos observado de bestoj en moveblaj laboratorioj. La besto-gastiganto, t.e. muso aŭ sciuro, havos surhaŭte iksodojn. Ties konduton, siavice, observos kaj priskribos sciencistoj en tiaj normigitaj kondiĉoj.
Profesoro Tryjanowski asertas, ke ultrasonaj emisiaj aparatoj ne estas novecaj. Ili jam estas uzataj en Barato, Usono aŭ Aŭstralio. En Eŭropo, ili ne estas tre popularaj, kvankam en Italio oni patentumis ilin en la 90-aj jaroj. Temis tamen pri aparatoj grandaj, malkomfortaj. “Tiuj, kiujn ni nun havas, estas pli malgrandaj ol malgranda fingro” – klarigas la sciencisto. “Nun ili gajnas pli kaj pli da populareco pro facila uzo. Tial estas necesaj novaj esploroj ebligontaj determini, kiel ĉi tiuj ultrasonoj funkcias sur iksodospecioj plej ofte vivantaj en Pollando kaj kien oni surmetu ĉi tiujn aparatojn sur la korpon de homoj kaj bestoj por ke ili plej efike plenumu sian funkcion.
En Pollando eblas renkonti ĉirkaŭ 20 iksodospeciojn. Krom plenkreskaj femaloj, pli junaj formoj (larvoj kaj nimfoj) ankaŭ nutras sin per homa sango: ofte malfacilas rimarki ilin, ĉar ili longas nur 1,5 mm. Krome, iksoda mordo estas kutime sendolora kaj neperceptebla, ĉar la insekto kapablas anestezi la haŭton de viktimo. Dume iksodo-piko povas konduki ne nur al boreliozo, sed ankaŭ al meningito.
Kion fari do, kiam oni trovas iksodon en la haŭto? Unue oni rapidu, ĉar ju pli frue oni forigos iksodon, des pli granda ebleco estas eviti la infekton, ĉar por kontaĝi Lyme-malsanon, la iksodo devas resti en haŭto dum almenaŭ 24 horoj.
El la elsendo 20.05.2025. Legas Maciek – 04′ 04″
