Simile kiel la homa haŭto cikatriĝas post tranĉo aŭ alia haŭtolezo, iuj malgrandaj fendoj en metalo, en adekvataj cirkonstancoj, riparas sin mem malaperante, kvazaŭ neniam estus okazinta fendo. Tiun surprizan kaj hazardan malkovron faris esploristoj el Masaĉuseca Instituto de Teknologio, sekve priskribinte ĝin en la periodaĵo „Nature” – Naturo. Grupo de sciencistoj el la landaj laboratorioj Sandia kaj Teksasa Universitato A&M subigis al observado etan pecon de platino por kompreni, kiamaniere kreiĝas kaj disvastiĝas fendoj rezultantaj el laĉiĝo de la materialo, alivorte foruziĝo de la materialo. Ili metis la plantinpecon en vakuo kaj aplikis speciale prilaboritan teknikon de elektrona mikroskopo por tiri la finaĵojn de la metalo ĉirkaŭ 200 fojojn je sekundo. Sciencistoj komence simple observis la fendojn kaj sekvis ilian evoluon. Tamen post 40 minutoj la materialo komencis sin mem ripari, la fenda detruprocezo renversiĝis ĝis plena malapero de ajna spuro de la fendiĝo, kvazaŭ kunkreskante, kio plene surprizis sciencistojn. Prof. Michael Demkowicz el MIT kun sia studento Guoqiang Xu reripetis la observadon. Post la cifereca modelado de tio, kio estis rimarkita en la laboratorio prof. Demkiewicz kun Xu konfirmis, ke tiu observita fenomeno efektive konfirmas la teorion el 2013, kiun li antaŭvidis antaŭ 10 jaroj, ke metalo en iuj cirkonstancoj povas sin ripari. Ĉio, kion sukcesis observi la sciencistoj okazis en nanoskalo, en kiu metaloj havas la aspekton de kristalstrukturaj grajnoj. Ilia dimensio kaj situo decidas pri proprecoj de metalo. La limoj inter tiuj grajnoj, kiel malkovris profesoro Demkiewicz kaj Xu post la komputila modelo de la eksperimento, povas ŝoviĝi kiam la tuta strukturo estas subigta al premo, eĉ tiam kiam tio okazas sekve de distirado kaj ne kunpremado de metalpecoj. Dume la eksperimentantaj sciencistoj ne kapablas klarigi mekanismon, kial okazas la riparprocezo Demkiewicz kaj Xu planas nun okupiĝi pri esplorado de manieroj laŭplane krei metalajn strukturojn, kiuj sin memriparos post la detruo.
El la elsendo 20.09.2023. Legas Barbara – 03′ 06″
