La proksimiĝanta al la fino eksperimento Borexino malkaŝis la misteron de tio, kiel la Suno produktas energion. La sunenergion sur la Tero ni dankŝuldas al la okazanta sur la Suno nuklea fuzio. En ĝia sekvo la nukleoj de la plej leĝera elemento, hidrogeno kunfanndiĝas kreante la nukleon de elemento pli peza, heliumo ĉeokaze liberigante partiklojn kun granda energio. Tiu fuzio sur la Suno povas okazi dumaniere. Dum la ciklo PP (protono-protono) kreiĝas 99 procentoj de la suna energio. La alia ebleco estas la tiel nomata ciklo CNO, en kies sekvo heliumo povas kreiĝi en la ĉeesto de aliaj elementoj – karbono, azoto kaj oksigeno, kiuj rolas kiel kataliziloj. En la eksperimento Borexino, kiun partoprenis ankaŭ polaj sciencistoj el la krakova Jagelona Universitato, la unuan fojon estis registritaj la sunaj neŭtrinoj el la ciklo CNO. La rezultojn de la internaciaj esploroj publikigis la periodaĵo „Nature”. Tiu eksterordinare malfacila por efektivigo kaj kun grandega signifo astrofizika mezuro fermas fascinan esplorĉapitron, kies komenco radikas en la 30-aj jaroj de la pasinta jarcento. La esploroj ebligas pli bone kompreni la mekanismon de energigenerado en la steloj multe pli grandaj ol la Suno, ĉar en ili la ciklo CNO konsisitigas dominan energifonton. Sciencistoj partoprenantaj la eksperimenton Borexino akiris empirian konfirmon pri la ĉefa procezo okazanta en la hidrogena fuelo en la Universo. Ebligis tion la inaŭgurita en la 60-aj jaroj de la pasinta jarcento evoluo de la neŭtrina astronomio kaj spektaklecaj sukcesoj pri fiziko de la Suno kaj pri fiziko de elementaj partikloj.
El la elsendo 01.12.2020. Legas Barbara – 2′ 27″
