Neniun necesas aparte konvinki, ke ni vivas ĉirkaŭitaj de radioondoj. Sed ĉu ĉiuj konscias, kion eblas dedukti el ili ? Tamen dank’ al ili eblas ekscii, kiel funkcias fulmtondroj, kio okazas sur la Suno aŭ en pulsaroj. Laŭ tiu ĉi vidpunkto la radioondojn analizas la eŭropa reto LOFAR, kies tri stacioj troviĝas en Pollando. Aparte malnovaj radioaŭskultantoj memoras, kiam serĉante celitan radiostacion pasante tra frekvencoj, kiujn uzis neniu stacio, aŭdiĝis karakteriza brueto. Tio estis iom ĝena, sed ĉiu elektromagneta ondo formanta tiun susuradon ja havas sian fonton. Iuj radioondoj estas emisiataj de radioriceviloj, la aliaj devenas el la Suno, pulsaroj, fukmotondroj. Ekzistas krome radioondoj, enhavantaj informojn pri la „kosma vetero” aŭ deventantaj el la fora pasinteco de la Universo. Sciencistoj kapabas el tiu radioonda bruo elkapti tiujn, kiuj ilin interesas. En granda eŭropa interferometro LOFAR, oni observas la radioondojn de 10 ĝis 240 Mhz (megahercoj). La projekto, kiun partoprenas ankaŭ poloj, uzas reton de kelkdek stacioj konstruitaj el pli ol 100 mil negrandaj kaj simplaj en sia konstruo dupolusaj antenoj dislokitaj tra la tuta Eŭropo. En la konsiston de Internacia LOFAR Teleskopo (ILT) eniras 51 stacioj: 38 en Nederlando, 6 en Germanio, 3 en Pollando, por unu el Britio, Francio, Irlando kaj Svedio. En la nuna jaro aldoniĝas stacio en Latvio kaj en 2022 stacion havos Italio. Ekde 2015 en Pollando ekzistas tri stacioj de LOFAR – en Bałdy apud Olsztyn, kiun priservas la Varmia-Mazuria Universitato, en Borówiec apud Poznano kiun priservas la Centro de Kosmaj Esploroj de la Pola Sciencakademio en Varsovio kaj en Łazy apud Krakovo pri kiu respondecas la Jagelona Universitato. La radioastronomoj jam planas modernigon de la eŭropa stacio ĝis la versio LOFAR2.0, kio okazos en la jaroj 2022-24. Dank’ al tio la eŭropa LOFAR restos la plej forta en la mondo plurbaza radia inferferometro de malaltaj frakventecoj almenaŭ ĝis la jaroj 2030-35. Ĝia grava elemento estos realtempa monitorado de la „kosma vetero”. Tio jam estas realigata de la landoj partoprentaj la unian projekton LOFAR4SW. Pollando estas en ĝi reprezentata de la varsovia Centro de Kosmaj Esploroj de la Pola Sciencakademio.
El la elsendo 12.06.2019. Legas Barbara – 3’32”
Pri kio informas la radioondoj_03’32”
