Będzin estas la distrikta urbo situanta en la suda Pollando en la Karbobaseno de Dąbrowa Górnicza ĉe la rivero Czarna Przemsza. Ĝi apartenas al la plej malnovaj urboj de la Krakova Regiono kaj la Silezia Vojevodio. Ni invitas vin hodiaŭ gesinjoroj pro la situanta sur la alta eskapro vizitinda kastelo, kiu estas ekzemplo de la defenda konstruarto el la mezo de la 14-a jarcento. Ĝi estis grava ĉenero de la defenda sistemo de la okcidenta limo de Pollando kontraŭ atakoj flanke de Silezio kaj Ĉeĥio kaj protektis la komercajn itinerojn el Silezio al Krakovo. La kastela altaĵo per siaj setlotradicioj radikas en la 7-a jarcento antaŭ Kristo, kvankam post la tiea setlejo de la soraba kulturo ne restis multo, sole potfragmentoj kaj spuroj de fajrujoj. Pli multo estus direnda baze de arkeologiaj restaĵoj pri la frumezepoka defenda burgo el la 9-a jarcento ĉirkaŭita per fosaĵo kaj remparego kiu ekzistis ĝis la 12-a jarcento post kiam la tereno estis ebenigita kaj kreiĝis sur ĝia tereno tombejo. La setlado moviĝis al la okcidenta parto de la altaĵo sur kiu poste estis konstruita kastelo.
La fortreso nun konsistas el supra kastelo kaj vasta subkastelejo kun restaĵoj de la defendomurego. En la supra parto troviĝas loĝdomo, alikonstruita kvarflanka loĝ-defenda turo kaj pli ol 20-metra ronda bastiono origine 30-metra. Sur ĝia pinto nun troviĝas panoramejo kun vasta alrigardo al la tuta regiono. La kastelon ĉirkaŭas fosaĵo kaj alta duobla ĉirkaŭmurego en kies interno troviĝas promenejo kun benkoj kaj lumĵetiloj prilumantaj la kastelon nokte. Ene de la kastelo funkcias Muzeo kun tre riĉa kolekto de malnovaj armiloj, ekspozicio pri la urbo mem kaj pri aliaj kasteloj el la defenda itinero de la t.n. Aglaj Nestoj.
La kastelo estis notita jam en la dokumentoj el la 1349, mencias ĝin kronikistoj Jan el Czarnków kaj Jan D?ugosz en la registro de fortikaĵoj konstruigitaj de la reĝo Kazimiro la Granda. Ĝi estis atestanto de multaj gravaj historiaj eventoj. En 1364 gastis tie Karolo la 4-a, la germana imperiestro kaj ĉeĥa reĝo. En 1434 en la kastelo estis subskribita interkonsento inter sileziaj kaj krakovprovincaj sinjoroj pri kontrabatalado de limrabistoj. En 1588 estis subskribita tie Pakto de Będzin-Bytom, kiu devigis Maksumilianon Habsburg rezigni pri la pretendoj al la pola trono. En la kastelo gastis ankaŭ polaj reĝoj, Henryk Walezy, Johano la 3-a Sobieski rapidanta al Vieno por batalo kontraŭ turkoj, poste estis tie reĝo Aŭgusto la 2-a Forta.
En 1616 jaro parto de Będzin kune kun la kastelo forbrulis, sed oni rekonstruis ĝin adaptante prefere al la rezidaj ol defendaj celoj. 40 jarojn poste ĝi denove estas ruinigita kaj dum la tuta 18-a jarcento ĝi restis ruino. Romantikan novgotikan rekonstruon oni efektivigis en 1834, sed ĝi ne plu estis ekspluatata kaj novajn rekonstruojn necesis fari denove post la 1-a mondmilito. Definitive al plena rekonstruo la kastelo estis subigita post la 2-a kaj ekde 1956 ĝi funkcias kiel Muzeo. La plej novaj rekonstruoj okazis nur en la lastaj jaroj. Nun ĉiujare okazas ĉirkaŭ la Kastelo okazas multaj eventoj kiel pafistaj kaj kavaliraj turniroj. La kastelo en Będzin logas ankaŭ muzikŝatantojn. Ĉiujare fine de la somera feria sezono la amantoj de vaste komprenata kelta kulturo renkontiĝas piede de la Kastelo por la plej granda en la centra Eŭropo Festivalo de la Kelta Muzoko. Oni aŭskultas ne nur muzikon el la tuta Eŭropo, samtempe eblas lerni la muzikludon kaj dancojn. Dum la festivalo siajn verkojn inspiritajn per la pejzaĝoj de Skotlando, Bretonio kaj Irlando prezenas plastikistoj el la tuta Pollando. Do bona loko por ripozo memoriganta la legendon pri la kreiĝo de la nomo de Będzin, kiam reĝo Kazimiro la Granda veninta tien deklaris: „Tutaj będziem odpoczywali”, kio signifas – tie ni ripozos.
El la elsendo 14.02.2014. Legas Barbara
