La 12-an de septembro pasis la 331-a datreveno de la batalo apud Vieno, kiun sub la komando de la pola reĝo Johano la 3-a Sobieski partoprenis polaj-aŭstraj, germanaj trupoj venkante la armeon de la Otomana Imperio komanditan de veziro Kara Mustafa. Ne eblas prisilenti la fakton, ke la venko venis unuavice pro la pola rajdantaro – husaroj. Flanke de la Pola Respubliko batalis 27 mil soldatoj, inkluzive de 25 taĉmentoj de husaroj, kies kirasoj provizitaj per dorsaj plumaloj pro sia bruo dum la atako surpizis kaj kaŭzis panikon ĉe la malamiko. Venkita tiam la Otomana Imperio ĉesis minaci por ĉiam al la kristana Eŭropo.
La batalo komenciĝis matene la 12-an de septembro, sed la decida atako de husario okazis malfruposttagmeze. Kara Mustafa memfida pri la valoro de siaj trupoj ne faris apartajn defendopreparojn. Germanoj kaj aŭstroj atakis ĉe la maldekstra alo sur la mildaj deklivoj de la altaĵoj inter Kahlenberg kaj Leopoldsberg ĉe la rekta najbarejo de Danubo. Poloj traiĝadis tra la denseco de la Viena Arbaro. De ĉi tie turkoj ne atendis atakon. La reĝo Johano la 3-a Sobieski ordonis rekoni la terenon de estonta batalo, do purigi la terenon ĉirkaŭ granda turka tendaro kaj ĉe la proksimaj vitejoj, kie kasiĝis la kremaj taĉmentoj de la turka infanterio. Je la 18-a horo Sobieski donis la signon al la ĝenerala sturmo. Al la atako ruliĝis husario de hetmanoj Jablonowski kaj Sieniawski, kiujn akompanis la reĝaj husaroj. Turkoj ne eltenis la atakon fuĝante de sur la batalkampo, inkluzive de la veziro kaj lia akompantaro. La batalo daŭris ĉirkaŭ 12 horojn, dum kiuj en la daŭro 11 kaj duona horoj okazis la artileria pripafado antaŭpreparanta la decidan atakon. Por la reĝa husario sufiĉis duona horo. Nokte en la konkerita tendo de la veziro Johano la 3-a Sobieski skribis du leterojn. La unua adresita al la papo Inocento la 11 enhavis la vortojn > Venimus, vidimus et Deus vicit (Ni venis, ni vidis kaj Dio venkis). La alia letero adresita al la amata edzino komenciĝis per la vortoj “Dio kaj Sinjoro nia eterne beata donis la venkon kaj famon al la nacio nia, pri kiu neniuj pasintaj jarcentoj aŭdis”. La leteron al la papo akompanis brodita per oro verda standardo flirtinta super la tendo de Kara Mustafa, la leteron al la reĝino sekvis al Krakovo 80 veturiloj kun armiloj, seloj, tendoj, tapiŝoj, teksaĵoj, vestoj kaj aliaj valoraj objektoj konkeritaj de husaroj en la granda turka tendaro. La turkaj perdoj egalis al 20 mil mortigitoj, 5 mil vunditoj dum la alianciĝintoj sub la komando de la pola reĝo perdis sole 1500 batalintojn kaj havis ĉirkaŭ 2500 vunditojn. Signifa parto de la turka armeo sukcesis saviĝi de la pereo perdante tamen parton de militakcesoraĵoj, ĉiujn kanonojn kaj militprovizojn. Ekde la viena venko la Otomana Imperio neniam plu atakis Eŭropon kaj la granda veziro Kara Mustafa pereis punsufokita laŭ la ordono de la sultano. De turkoj Johano la 3-a Sobieski estis nomata la Leono de Leĥistan (Pollando), de kristanoj Defendanto de la kredo.
Johano la 3-a Sobieski estis unu el la plej elstaraj regantoj de Pollando, homo ĉiuflanke klera, elstara komandanto kaj politikisto. Liaj leteroj al la edzino Marysieńska fariĝis krema kontribuo al la pola epistolografio. Jan Sobieski naskiĝis en 1629 en la magnata familio. En la milito kontraŭ svedojn li batalis kontraŭ la invadintojn. Li partoprenis ankaŭ batalojn kontraŭ Moskvo kaj kozakoj. Samperiode li proksimiĝis al la reĝa kortego de Johano Kazimiro. Tie li konatiĝis kaj enamiĝis al
la edukatino de la reĝino, Maria Kazimira d’Arquien. Post la morto de ŝia edzo li edziĝis al ŝi en 1665 kaj samjare li ricevis rangon de la reĝa marŝalo kaj hetmano. Li distingiĝis kaj per politika kaj per militistaj talentoj, kio fine alkondukis lin al la pola trono. La 1-an de septembro 1683 Johano la 3-a subskribis traktaton kun Aŭtrio, kiu devontigis lin reage je informo pri la turka atako kontraŭ Vienon helprapidi. Tion li faris transpreninte la komandadon de la trupoj konsistantaj el 74 mil soladatoj.
Al la plej grandaj sukcesoj de Johano la 3-a Sobieski apartenas reformoj ligitajnkun la defendodoktrino. Li estis elstara komandanto, talente manovranta grandajn trupoj kaj kapabla utiligi batalcele la varian formon de la tereno. Li estis ankaŭ elstara artmecenato. Lia palaco en la apudvarsovia Wilanów [vilanuv] apartenas al la plej valoraj historiaj objektoj de la pola baroko.
Johano Sobieski akiris kune kun la frato Marek tre zoreman klerecon strikte realigitan laŭ la instruoj de la patro. Jakub Sobieski i.a. komisiis al la filoj ĝisfundan ellernon de fremdaj lingvoj aparte atentigante pri la praktika konversacia posedo de la lingvoj laŭ la principo, ke “per silento neniu ajnan lingvon ellernis”. La patraj instruindikoj rilatis ankaŭ al aliaj scienbranĉoj, al flegado de pieco, necesa zorgo pri ripozo kaj pri persona higieno. En la jaroj 1640-1643 la fratoj Sobieski lernis en la Reĝa Kolegio, dum tri sekvaj jaroj en la Filozofia Fakultato de la Krakova Akademio. La krakova klerigperiodo ludis gravan rolon por la estonta reĝo. Dank’ al la lingvostudoj li fariĝis poligloto reganta latinon, la francan, germanan, la bazojn de la turka kaj greka lingvon. Poste li ellernis la fundamenton de la tatara lingvo, kio ebligis al li persone parolekzamni tatarajn ostaĝojn de apud Vieno.
Post la studoj kune kun la frato ili vizitis Germanion, Francion dum tiuj vojaĝoj ne rezignante pri la studoj rilataj al la klasikaj tekstoj kaj la franca historio. Tiam Jan Sobieski lernis pliajn lingvojn – la francan kaj la italan. Tio estis la periodo kiam li konatiĝis ankaŭ kun la plej bonaj eŭropaj fotikaĵojn. Jan Sobieski ellernis krome la arton verki, oratori kaj akiris vastajn historiajn konojn. Li havis ĉiuflankajn sciencajn interesiĝojn aparte pri matematiko, astronomio, arkitekturo kaj inĝenierio. Li estis ofta gasto en la ĉieloobservejo de Jan Hawelius en Gdanko; li estis ĉiuflanke edukita humanisto leganta same klasikon kiel ankaŭ modernajn verkojn. Li estis en korespondaj kontaktoj kun fama germana filozofo Leibniz. Samtempe li estis libroamanto kolektinta en Wilanów-bilblioteko privatan kolekon konsistan el 7 mil volumoj. La mortinta en la aĝo de 67 jaroj reĝo gravuriĝis en la historio de Pollando kiel reganto prundenta kaj klarvida, kiu pro siaj ekserordinaraj talentoj ĝuis ĉe la ceteraj eŭropaj landoj eksterordinaran respekton ne nur por si persone, sed ankaŭ por la tuta Pollando.
El la elsendo 19.09.2014. Legas Barbara
