Antaŭ dek kelkaj tagoj, la 6-an de septembro en la kastelo Fontanebleo okazis rekonstrua enscenigo de historia evento, omaĝanta la 300-an datrevenon de la geedziĝo de Ludoviko la 15-de al Maria Leszczyńska. La eventon akompanis koncertoj, konferencoj, gvidado tra la historiaj kastelinternoj.
Tiu ronda datreveno estu la okazo memorigi la figuron de Maria Leszczyńska, kiu eĉ dum 43 jaroj estis la reĝino de Francio, kaj la fakton, ke inter ŝiaj pra-pra-pra.. nepoj inter la nuntempaj regantoj estas i.a. la reĝoj de Belgio kaj Hispanio, granda duko de Luksemburgo.
Maria Leszczyńska, la 22-jara filino de la pola reĝo en ekzilo Stanisław Leszczyński, ne distingiĝis per influo, doto, sed havis bonan reputacion, estis klera, kapablis kanti kaj danci, ludis plurajn instrumentojn, libere regis lingvojn: la germanan, francan, svedan, italan kaj latinon. Kio sonas nekredeble ŝi venkis 98 aliajn kandidatinojn, kiujn oni prenis en konsideron por la rolo de reĝino de Francio, kaj kiujn oni proponis al Ludoviko la 15-a. Malantaŭ la kulisoj evidente kaŝiĝis granda politiko, kvankam la geedziĝon inter Ludoviko la 15-a kaj Maria Leszczyńska ne eblis konsideri laŭ ĉi tiu vidpunkto. Ĉiukaze la 15-a jara tiam Ludoviko la 15-a entuziasmiĝis sole ekvidinte la portreton de Maria por konstati, ke ŝi estas la plej bela inter ĉiuj kandidatinoj.
La decido pri la elekto de Maria elvokis mokojn kaj reziston en la franca kortego kaj aristokrataro. En la koretego oni klaĉetis, ke la sola doto de la mizera reĝidino estas la harplektaĵo kaj la pariza socio senĝene mokis ŝin, kiel nudan, t.e. senhavaĵan, senŝuan kaj nekonatan polinon, kun malfacile prononcebla nomo.
Maria Leszczyńska, pli precize Maria Karolina Zofia Felicja Leszczyńska blazone Wieniawa, naskiĝis la 23-an de junio 1703 en Trzebnica. Ŝi havis nur unu jaron, kiam ŝia patro Stanisław Leszczyński estis elektita la reĝo de Pollando. Pro la daŭra rivalado kun la pretendanta al la pola trono dinastio Wettin en 1706 Leszczyński abdikis.
En la sekvaj jaroj la reĝa familio migris tra Eŭropo, en 1711 haltinte en Svedio kaj dank’ al la invito de la regento de Francio, Filipo – la duko de Orleano ĝi setliĝis en Alzaco, en Wissenburg. Tiuperiode formiĝis la karaktero de la estonta reĝino, en kio la ĉefan rolon ludis Stanisław Lesczyński, kiu konsiderante la epokon estis patro eksterordinara – amema, zorgema, tenera, dediĉanta tempo al la eduko de siaj du filinoj. Post la morto de pli aĝa lia tuta amo koncentris al Maria kaj tiu proksima familia ligo daŭris ĝis lia morto. La sciigo, ke Maria fariĝos la reĝino de Francio, estis spirdetena kaj ekscita.
Laŭ historiistoj la geedzeco de Maria kun Ludoviko la 15-a estis komence opiniata kiel feliĉa kaj harmonia. Unu plaĉis al la alia. Maria naskis dek infanojn, inkluzive de la tronheredanto Ludoviko Ferdinando. Entute tri el iliaj infanoj fariĝis reĝoj de Francio. Sed feliĉo kaj harmonio paliĝis. Fine de la 30-aj jaroj Maria estis jam laca pro daŭraj gravedecoj, naskoj, akuŝperiodoj kaj en iu momento – cetere pro kuracistaj avertoj – rezignis pri plua akuŝado kaj intimaj kontaktoj kun la edzo. Ludoviko trovis solvon en tiu situacio kaj en la kortego eksvarmis reĝaj amorantinoj. Iuj klopodis marĝenigi la rolon de Maria kiel la reĝa edzino, kio certe kaŭzis multajn suferojn al ŝi. Tiu situacio ŝanĝigis kiam venis la epoko de la fama amorantino de Ludoviko la 15-a Madame de Pompadour. Ŝi kun granda respekto rilatis al la reĝino kaj sub ŝia influo la reĝo denove direktis sian atenton kaj simpation al la edzino, dank’ al kio ankaŭ la etoso en la Versajla Kastelo ŝanĝigis.
Maria Leszczyńska estis ŝatata de la korteganoj kiel modesta kaj pia persono, kun simpatio rilatanta al ĉiuj. Kun la tempofluo Maria estis ĉiam pli soleca. Malgraŭ persona sufero ŝi konservis rilate la malfidelan edzon fierindan dignon.
Kvankam ŝi retiriĝis el la publika vivo, ŝi ne restis senaktiva. En sia versajla apartamento ŝi kreis spacon por sia senĝena, privata vivo, kie ŝi gvidis ĉiusemajnajn artajn renkontojn. Ŝi estis granda amantino de pentroarto kaj muziko. Ŝi famiĝis kiel patronino de pentristoj, inter kiuj troviĝis ŝiaj ŝatataj Maurice Quentin de la Tour, Jean-Baptiste Van Loo, Carle Van Loo, Louis Touque kaj Jean Marc Nattier. Maria kiel muzikamantino venigis al Versajo faman kantiston Farinelli kaj Wolfgang Amadeus Mozart. Kun ĉi-lasta, surprizante kortaganojn, ŝi libere konversaciis germane. Ŝiaj intersiĝoj ne estis ŝajnaj, sed estis iu el malmultaj fontoj de la viviĝojo. La reĝino ŝatis artan metion, porcelanaĵojn, juvelojn, ventolilojn kaj lakelfaraĵojn, kiujn ŝi volonte kolektis. Ŝi posedis eĉ etan presilon por krei aforismojn kaj siajn presaĵojn disdonadis al infanoj kaj amikoj. Unu por la tronherdonto tekstis „Bonaj reĝoj estas sklavoj, dank’ al kio iliaj nacioj estas liberaj”.
La reĝino famis pro sia profunda pieco kaj aparte estis ligita kun la kulto de la Plej Santa Koro de Jesuo. Kun sindediĉo ŝi subtenadis monakajn komunumojn kaj famis pro malavareco rilate al homoj mizeraj. Kiam korteganoj kritikis ŝin pro tro malavaraj almozoj ŝi replikis: „ Ĉu la tuta havaĵo de la patrino ne apartenas al ŝiaj infanoj”.
Kvankam en la komenco de sia reĝina rolo Maria Leszczyńska estis traktita malfideme, malfavore dum sia vivo ŝi akiris grandan popularecon, kiel „bona reĝino”. En anekdotaj notoj legeblas, ke ŝi estis la lasta reĝino, kies morton francoj priploris.
En la lastaj vivmonatoj de Maria Ludoviko la 15-a kvazaŭ denove rekonis la edzinon, refariginte tenera kaj zorgema kaj vizitante ŝin kelkfoje dum la tago. Onidire ŝi mortis en liaj brakoj tagon post sia 65-jariĝo. Francoj amase pilgrimis al la korporestaĵoj de „Nia Bona Reĝino” prezentitaj publike. Fine ŝi estis entombigita en la Baziliko de Saint-Denis.
Kvankam ne en politika rolo, Maria Leszczyńska gravurigis en la rolo de muzikpatrono, ŝi restas en la historia memoro kiel muzikmecenato kaj en la kunteksto de la meritiĝinta por Lotaringio patro kaj polaj-francaj rilatoj. Oni rimarkas ŝian malrektan influon je politika sukceso de Francio. Nome, kiam Stanisław Leszczyńki definitive malgajnis batalon por la pola trono, li ricevis Princolandon Lotaringio. Dank al li ĝi fariĝis vigla kultura kaj ekonomia centro, kiu post lia morto eniris la konsiston de Francio.
El la elsendo 25.09.2025. Legas Barbara – 09′ 51″
