Delonge estas sciate, ke dum la dormo okazas procezoj ligitaj kun lernado kaj memoro. Neŭrologo Anna Schapiro, Dhairyya Singh kaj Kenneth Norman el la Princetona Universitato kreis kalkulmodelon bazitan sur la neŭrona reto, kiu ebligis al ili enrigardi la lernoprocezon dum la dormo. Tiu modelo elmontris, kiel unu cerbosfero influas/instruas la alian, en la kondiĉoj kiam ne venas impulsoj de la ekstera mondo. La esploristoj malkovris, ke dum la dormo la hipokampo instruas la novkortekson tion, kion ĝi eksciis dumtage. Nome en la daŭro de la dormo nia cerbo ĉirkaŭ kvin fojojn nokte transiras de la fazo NREM al REM. Ĝuste tiam la hipokampo peras al la novkortekso novajn informojn akiritajn en la daŭro de la tago. Tiel do post la nokta vekiĝo nia memoro estas iel modifita.
La esploristoj konstruis modelon konsistantan el hipokampo, la cerbosfero respondeca pro la akirado de novaj informoj kaj novkortekso en kiu, okazas i.a. procezoj rilataj al lingvo, konscio kaj longdaŭra memoro. La modelo elmontris, ke dum la fazo NREM la cerbo – sub la gvido de la hipokampo – ĉefe “foliumas” la plej novajn eventojn kaj donitaĵojn. En la fazo REM aktiviĝas aliflanke malpli novaj rememoroj konservataj en novkortekso. Ambaŭ cerbosferoj komunikiĝas en la fazo NREM. Tre grava estas la konektligo inter ambaŭ fazoj, ĉar kiam la novkortekso ne havas ŝancon rekrei la informojn, kiujn ĝi stokas, ili estas anstataŭitaj, „surskribitaj”. Laŭ Singh por kreiĝo de longdaŭraj rememoroj estas necesa konektigo inter la du dormofazoj.
La prezentitaj ĝisnunaj esplorrezultoj devas esti konfirmotaj eksperimente, ĉar sciencistoj siajn simuladojn limigis al plenkreska persono, kiu spertis bonan noktan dormon. Tiuj rezultoj ne devas esti veraj, ekzemple rilate al infanoj kaj plenkreskuloj, kiuj ne ĝuis bonan noktan dormon. Tamen la aplikita modelo, kiun eblas adapti al diversaj situacioj kaj personoj povas evidentiĝi taŭga en pliaj esploroj ligitaj kun la dormoproblemoj. En pli longa perspektivo ĝi servos al esploroj pri psikaj kaj neŭrologiaj statoj, en kiuj unu el la simptomoj estas dormoperturboj.
El la elsendo 15.11.2022. Legas Barbara – 03’17”
