Novaĵoj

Svislando estas la dua post Islando eŭropa lando, kiu subskribis kun Ĉinio kontrakton pri libera komerco. La riĉiĝanta Ĉinio fariĝis ideala komerca partnero por Svislando, kiu vendas al ĝi altgradajn teknologiojn, multajn varojn, inkluzive de  luksaj objektoj.  Ĉinio eksportas al Svislando varojn, kiujn por svisoj ne valoras produkti. Temas pri teksaĵoj kaj malmultekostaj elektronikaĵoj.

En 2012 la nivelo de la komerca interŝanĝo inter Svislando kaj Ĉinio egalis al 26,3 miliardoj da dolaroj, kaj la supereco de la svisaj merkatistoj havis la valoron de 22,8 miliardoj da dolaroj.

Svislando alte taksas sian suverenecon. Ĝi ne apartenas al la Eŭrpoa Unio, longe prokrastis membriĝi en UN-o. Ĉinio gvidas rilate ĝin apartan ekonomian politikon. Necesas memorigi, ke inter Bruselo kaj Pekino daŭras dogana milito pri eŭropaj vinoj kaj ĉinaj sunpaneloj. Pli frue nur Islando subskribis kun Ĉinio kontrakton pri libera komerco.

El la elsendo, 09.07.2013. Legas Krystyna

Libera komerco kun Cxinio

Svislando estas la dua post Islando eŭropa lando, kiu subskribis kun Ĉinio kontrakton pri libera komerco. La riĉiĝanta Ĉinio fariĝis ideala komerca partnero por Svislando, kiu vendas al ĝi altgradajn teknologiojn, multajn varojn, inkluzive de  luksaj objektoj.  Ĉinio eksportas al Svislando varojn, kiujn por svisoj ne valoras produkti. Temas pri teksaĵoj kaj malmultekostaj elektronikaĵoj.

En 2012 la nivelo de la komerca interŝanĝo inter Svislando kaj Ĉinio egalis al 26,3 miliardoj da dolaroj, kaj la supereco de la svisaj merkatistoj havis la valoron de 22,8 miliardoj da dolaroj.

Svislando alte taksas sian suverenecon. Ĝi ne apartenas al la Eŭrpoa Unio, longe prokrastis membriĝi en UN-o. Ĉinio gvidas rilate ĝin apartan ekonomian politikon. Necesas memorigi, ke inter Bruselo kaj Pekino daŭras dogana milito pri eŭropaj vinoj kaj ĉinaj sunpaneloj. Pli frue nur Islando subskribis kun Ĉinio kontrakton pri libera komerco.

El la elsendo, 09.07.2013. Legas Krystyna

Libera komerco kun Cxinio

La lastsabata artikolo en la interreta paĝaro de la germana Der Spiegel informis, ke la subalterna al la usona registaro NSA – Agentejo por la Nacia Sekureco – per sia spion­odagado ĉirkaŭprenas plej verŝajne ankaŭ la Eŭropan Union. La informoj aperis reference al  la  transdonitaj al la gazeto dokumentoj, kiujn transprenis info­madikisto Edward Snowden en­laborigita en komputila firmao estanta ekstera partnero de NSA. La Eŭropa Komisio, kaj la aŭtoritatoj i.a. de Germanio, Francio, Italio postulis klarigojn de Usono. Klarigojn postulas ankaŭ la estro de la Eŭropa Parlamento, Martin Schultz, kiu en sia deklaro esprimis ŝokiĝon kaj maltrankvilon pro la informoj. Li aldonis, ke se ili evidentiĝos veraj tio negative influos la uniajn-usonajn rilatojn.

La estro de la usonaj spionservoj, James Clapper, kunordiganta la agadon de ĉiuj in­vigilservoj de Usono informis en speciala komuniko, ke la registaro de Usono transdonos al la Unio siajn klarigojn per diplomatiaj kanaloj. Kiel li deklaris la temo estos priparolita en la duflankaj interparoloj kun unuopaj uniaj landoj.

El la elsendo, 02.07.2013. Legas Krystyna kaj Barbara

Usona spionaktivado en EU

Noktomeze de dimanĉo al lundo Kroatio membriĝis en la Eŭropa Unio kiel ĝia 28-a ŝtato. En la ĉeesto de miloj da homoj – kroataj kaj uniaj politikistoj kolektiĝ­intaj dum la solenaĵo en Zagrebo – aŭdiĝis la himnoj de Kroatio kaj de la Unio. La entuziasmo reganta tiuokaze en la centro de Zagrebo suprizis, ĉar ŝajnis, ke kroatoj kun rezervo rilatigas sin al la membriĝo. Ili ankaŭ vigle reagis je parolado de la estro de la Eŭropa Komisiono, Jose Manuel Barroso konstatinta, ke Kroatio neimageble ŝanĝigis en la lastaj jaroj kaj estas nacio plene demokrata, respektanta liberecon kaj leĝobservan regadon. Ne mankis promesoj. La prezidanto de la Eŭropa Unio, Herman Van Rompuy parolante pri la membriĝo de Kroatio reliefigis, ke tiu fakto plibonigos la vivon de la kroata nacio. Ekspertoj ne lasas tamen al kroatoj iluziojn. La membriĝo en la Unio ne rapide kaŭzos, ke ĉi tiu lando supervenkos du plej gravajn problemojn – la ekonomian regreson kaj senlaborecon.

El la elsendo, 02.07.2013. Legas Krystyna kaj Barbara

Meze de junio komenciĝis en la pola parto de Tatry-montaro la turisma sezono. La regionon ĉiujare vizitas preskaŭ tri milionoj da turistoj. Ĉe la pola flanko la longeco de la turismaj itineroj egalas al 275 kilometroj kaj formas ilin jen facilaj piediraj vojoj, jen grimpo­trakoj postulantaj special­izajn aranĝaĵojn. Tatry-montaran Nacian Parkon ne eblas viziti senpage, kaj mono el la disvendado de  biletoj servas por kreado kaj konservado de la turisma infratsukturo, eduka agado kaj natur­protekto. 15 procentoj de la menciitaj enspezoj servas por la krom­financado de la agado de TOPR – Tatry-montara Volontula Savservo. Tradicie la apogea vizit­periodo datiĝas inter la mezo de julio kaj la 20-a de aŭgusto. En Zakopane estas registritaj pli ol 27 tra­noktolokoj en hoteloj, pensionoj kaj privataj ĉambroj. Ilia prezo varias de 40 ĝis 80 zlotoj por la nokto, en hoteloj ĉirkaŭ Giewont-pinto necesas pagi ekde 100 zlotoj por nokto.

El la elsendo, 25.06.2013. Legas Milada

Turisma sezono en pola Tatry-montaro komencighis

La eŭropunia deputito flanke de Civitana Platformo, Jacek Protasiewicz sciigis, ke la kristandemokrata frakcio “tre dezirus”, ke Donald Tusk fariĝu la prezidanto de la Eŭropa Komisiono kaj Konsilio. Li faris la rezervon, ke la pola ĉefministro ankoraŭ konsideras tion. La estro de la kristan­demokratoj en la Eŭropa Parlamento, Joseph Daul konfirmis, ke Donal Tusk estas unu el virualaj kandidatoj por la estonta prezidanto de la Eŭropa Komisiono en la balotoj en 2014. Inter aliaj kandidatoj troviĝas la franca komisaro por la interna merkato, Michel Barnier, la sveda ĉefministro Fredrik Reinfeldt, la luksemburga komisaro por justeco Viviane Reding. Kiel bona kandidato estas menciata la latva ĉefministro Valdis Dombrovskis. Ne eblas ekskludi, ke la nuna prezidanto, Jose Manuel Barroso deziros resti por la tria oficperiodo.  La kristandemokrata EPL estas la plej granda frakcio en la Eŭropa Parlamento. Apartenas al ĝi la regantaj nun en Pollando Civitana Platformo kaj Pola Kamparana Partio.

Legas Milada

D.Tusk, kandidato por grava unia posteno

Aŭstralio jam la trian fojon okupis la unuan lokon en la rangolisto „Indico de bona vivo” – pretigita de OECD – konfirmante, ke ĝiaj loĝantoj estas la plej feliĉaj inter loĝantoj de la altgrade evoluintaj landoj. En la klasifiko estas konsiderataj tiaj kriterioj, kiel la nivelo de la enspezoj, sanstato de la socio, sekureco kaj loĝej­kondiĉoj.

La duan lokon post Aŭstralio okupis Svedio, kaj sekve Kanado, Norvegio kaj Svislando. Pollando inter 36 landoj troviĝas sur la 25-a loko.

Aŭstralianoj ĝuas ankaŭ la plej longan prognozatan vivolongon. Statistika aŭstralia novnaskito havas la ŝancon ĝisvivi 82 jarojn.  Alta estas ankaŭ indico de enlaborigo. 73 procentoj de loĝantoj de Aŭstralio en la aĝogrupo de 15 ĝis 64 jaroj havas laboron. Krome Aŭstralio de pli ol 20 jaroj notas ekonomian kreskon. La lando sukcesis eviti ankaŭ la sekvojn de la monda ekonomia krizo.

Legas Gabi

Australio avanas la 3-an fojon

La okcidentaj ŝtatoj deklaris la pretecon kunlabori kun la nova prezidento de Irano, Hasan Rouhani. Ili ligas esperojn pri solvo de kontraŭdiroj rilate al la irana nuklea programo kaj la konflikto en Sirio.

Usono post la balotoj alvokis la aŭtoritatojn en Teherano respekti la volon de la civitanoj. La Ĝenerala UNO-sekretario, pere de sia afer­prezentanto Martin Nesirky  varme salutis la prezidenton-elektiton kaj instigis Iranon ludi konstruan rolon sur la regiona kaj internacia arenoj. La estrino de la eŭropunia diplomataro Catherine Ashton deklaris, ke la unio estas decidpreta por kunlabori kun la nova irana ŝtatestro por solvi la nuklean demandon. Ashton gvidas intertraktojn kun Irano en la nomo de la tiel nomata sesopo, alivorte Usono, Rusio, Ĉinio, Francio, Britio kaj Germanio. Israelo rekonis la rolon de la nova irana prezidento marĝena, substrek­ante, ke pri la formo de la irana nuklea politiko decidas la irana spirita-politika gvidanto, ajatolaĥo Sajed Mohammad Ali Chamenei.

El la elsendo, 25.06.2013. Legas Zbyszek

Mondo reage je la balotoj en Irano

Kadre de la projekto World Values Survey sociologoj el la tuta mondo ekde 1981 faris 256 mil intervjuojn kun personoj en 87 landoj. I.a. oni demandis, kiun la enketitoj ne ŝatus havi kiel la najbaron. La esplor­rezultoj elmontras, ke spite korektecon de politikaj deklaroj problemo de antaŭjuĝoj en Eŭropo daŭras. La konsekvenco de reciproka malemo de parto de loĝantoj de Okcidento kaj parto de enmigrintoj kaj iliaj idoj estas la eksplodantaj jen kaj jen tumultoj, en kies fono troviĝas rasaj, naciecaj kaj konfesiaj diferencoj. Aparte surprizaj estis la esplorrezultoj rilate Francion, en kiu 27 procentoj de la respond­intoj konfesis, ke ne ŝatus loĝi najbare de homo alirasa, por 43 procentoj nedezirinda najbaro estas enmigrinto aŭ eksterlanda laboranto, por 34 procentoj gejo. Inter toleremaj rilate eksterlandanojn germanoj ĉiu 4-a ne ŝatus havi kiel la najbaron muzulmanon, 24 procentoj de finnoj preferus ne najbari kun rusoj. Poloj  sur la eŭropa mapo de rasaj antaŭjuĝoj ili ne evidentiĝas maltoleremaj.

Legas Milada

Europaj landoj en testo pri toleremo

La ministroj por la eksterlandaj aferoj de Pollando kaj Hungario, Radosław Sikorski kaj Janos Martonyi malfermis pasint­semajne en Bydgoszcz Honoran Konsulejon de Hungario. Temas jam pri la 4-a ĉi-speca institucio en Pollando. Ili funkcias krome en Poznań, Szczecin kaj Łódź. Temas samtempe pri la 6-a honora konsulejo en Bydgoszcz, atentigis la pola ministro. Siaflanke la hungara ministro substrekis, ke la tutmondiĝo devigas intimigi la rilatojn, kion pruvas la establo de tiu nova honora konsulejo de Hungario. Ĉe-okaze de la solenaĵo ambaŭ ministroj gvidis interparolojn pri la pola-hungara kunlaboro kadre de la Viŝegrada Grupo. I.a. ministro Martonyi deklaris daŭrigadon de la proponita de Pollando formulo de renkontiĝoj de la grupo kun gravaj ekstereŭropaj landoj. Lastvendrede la pola kaj la hungara ministroj por la eksterlandaj aferoj partoprenis renkonton de la dilplomatiestroj de la Viŝegrada Grupo kaj de la Orienta Partnereco.

Legas Milada

La 4-a Honora Konsulejo de Hungario en Pollando

Multaj turistoj pretas pagi multon por dum la feriado ĝui plenan trankvilon. Tial poloj ĉiam pli ofte pasigas sian liberan tempon sen konsulti modernan teknologion. Laŭ esploroj de la firmoj Euromonitor kaj World Travel Market la feriado sen novaj teknologioj estas nova turisma tendenco,  kiu populariĝas ankaŭ en Pollando. Ĉiam pli da turismaj oficejoj, hoteloj kaj ripoz­centroj konsideras tion en sia oferto. La ekspertoj konvinkas, ke tio estas la plej bona maniero por sukcesa ripozo. Ripozlokoj liberaj de novaj teknologioj celas ĉefe personojn kun stresiga vivmaniero. Tiajn – kiel atentigas Dziennik Polski – kiuj eĉ dum libera tempo ne kapablas rezigni pri la kontrolado de elektronika poŝtkesto aŭ laborcela telefonado.

Legas Tomek

Reprezentantoj de la usona administracio neoficiale konstatis, ke Ĉinio okazigis pasintlunde testadon de nova transkapta raketo, kiu povas esti uzita por detrui satelitojn sur la ĉirkaŭtera orbito. La raketo leviĝis 10 mil kilometrojn super la ternivelo kaj sekve al la tero revenis. Temis pri la plej alta flugo post 1976. Similajn flugojn Usono okazigis en la 60-aj jaroj. Ĉinio informis, ke la flugo havis sciencan karakteron, la raketo estis enhavanta aparataron por esplori la magnetosferon. Pentagono monitoris la pasint­semajnan flugon. Kiel sciigis Reuter-agentejo la flugo de la ĉina raketo­ okazis unu semajnon post kiam Pentagono informis pri la usonaj klopodoj pri sekureco de satelitoj kaj kontraŭagado de virtualaj endanĝerigoj flanke de aliaj ŝtatoj en la kosma spaco.

Legas Milada

China raketo en la kosmo

La proponataj de la Eŭropa Komisiono kvotoj por la publika helpo povas kaŭzi en Pollando  likvidon de la sistemo, kiu subtenas la enlaborigon pere de krompagoj al la salajro.

La komisiono pretigis projekton de nova direktivo, laŭ kiu la menciita  kvoto egalu al unu dekono de procento de la landa produkto brutte de lando-membro el la antaŭa jaro aŭ al la kvoto, kies ekvivalento egalus al 100 milionoj da eŭroj. Kaze de Pollando temus pri 150 milionoj da zlotoj respektive 420 milionoj. Se la publika helpo superus iun el tiuj kvotoj necesus peti la Komisionon pri individua aprobo de la supero, plej malfrue en la daŭro de 6 monatoj. Dume la jaraj elpezoj de la Ŝtata Rekapabliga Fonduso de Neplenlertaj Personoj por krompagoj al salajroj egalas al pli ol 3 miliardoj da zlotoj. Tial la projekto de nova direktivo elvokas maltrankvilon de polaj labo­rdonanoj. Kiel substrekas en Dziennik Gazeta Prawna Jan Zając, la prezidanto de la Pola Organzio de la Labordonantoj de Neplenlertuloj – akcepto de direktivo en proponita formo signifus faktan likvidon de ĉi tiu helpoformo kaj ruinigon de la tuta sistemo subtenanta la enlaborigon de ne­plenlertuloj.

Legas Tomek

Propono de kvotoj por la publia helpo en EU

Hieraŭ la Senato omaĝis la memoron de poloj, kiuj antaŭ 70 jaroj fariĝis viktimoj de la amasmurdoj efektivigitaj de la ukrainaj bandoj UPA sur la tereno de Wołyń-regiono. En la rezolucio senatanoj difinis la krimon kiel etnan purigoakton, kun simptomoj de la hombuĉado.  La senata rezolucio memorigas, ke per la atako de UPA kontraŭ la vilaĝo Parośla Pierwsza en Wołyń-regiono komenciĝis la kampanjo de la fizika eliminado de poloj, efektivigita de Bander-frakcio de la Organizo de Ukrainaj Naciistoj kaj Ukraina Ribela Armeo. La rezolucio parolas pri ĉirkaŭ 100 mil murditaj poloj: viroj, virinoj, infanoj kaj maljunuloj, kio konformas al la donitaĵoj de la Instituto pri la Nacia Memoro.

Legas Krystyna

Omagha rezolucio de la pola Senato

La islama organizo “Junaj el Anatolio” ĉiuvendrede organizos preĝojn antaŭ la sanktejo Hagia Sofia  en Istabulo – nun funkcianta kiel muzeo – favore al transformo de ĝi en moskeon. Tio estis deklarita dum la gazetara konferenco okaze de la 560 datreveno de la konkero de Konstantinopolo fare de turkoj. La sanktejo dediĉita al la Dia Saĝo konstruita en la 6-a jarcento estis transformita en moskeon post la konkero de Konstantinopolo fare de turkoj en 1453.  Antaŭ 80 jaroj la aŭtoritatoj de la laika turka ŝtato transformis ĝin en muzeon. Nun diversaj islamaj grupoj postulas, ke ĝi denove fariĝu moskeo.  En Turkio sep iamaj kristanaj bazilikoj de Dia Saĝo funkciis kiel muzeoj. Kvin el inter ili en la lastaj jaroj estis transformitaj en moskeojn.

Legas Gabi

Hagia Sofia en Istambulo denove estos moskeo

Junaj laŭreatoj de la 10-a eldono de la konkurs­programo “Mia lernejo en la Eŭropa Unio – Akademio de Juna Diplomato” partoprenos ekskurson al la ĉefurboj de la landoj de la Viŝegrada Grupo. Al ĉiuj 10 eldonoj de la konkurso aliĝis pli ol 13 mil lernejoj kaj 250 laŭreatoj partoprenis en la organizataj de la ministerio por la eksterlandaj aferoj studvizitoj. La konkursprogramo celas diskonigi inter la polaj gejunuloj konojn pri la Eŭropa Unio kaj pri diversaj aspektoj de la pola membreco en la Unio. Ĉi-jare la organizantoj koncentriĝis pri la nuntempa diplomatia servo en Pollando kaj en la Unio kaj la rolo, kiun ĝi havas en la internacia politiko. La junuloj i.a. interpretis vortojn de la eksa ĉeĥa prezidento, Vaclav Havel politiko ne estas arto pri tio, kio ebla – sed pri tio, kio estas malebla. Parto de la konkursaĵoj interpretis ankaŭ la moton de la pola diplomataro: Al Pollando servi, Eŭropon krei, la mondon kompreni.

Legas Milada

Mia lernejo en la Unio…

Angela Markel en la epoko de Germana Demokrata Respubliko estis – en pli granda grado ol asertite ĝis nun – engaĝita en la agadon de la komunista junulara organizo FDJ, asertas la aŭtoroj de ŝia nova biografio La unua vivo de Angela M. Kiel laboranto de la Sciencakademio de GDR, Merkel en la Centra Instituto de Fizika Kemio, lime de la 70-aj kaj 80-aj jaroj, estis sekretario por la agitado kaj propagando. La libro de Ralf Georg Reuth kaj Guenther Lachmann aperis antaŭnelonge en Germanio. Ĝis nun Merkel asertis, ke ŝi respondecis tiam sole pri kultur­aferoj. Post la apero de la libro ŝi komentis, ke plej gravas por ŝi tio, ke nenion ŝi kaŝis.  Ŝi aldonis: Mi povas baziĝi sur miaj propraj rememoroj [..] se nun evidentiĝas, ke estis alie, ankaŭ kun tio eblas vivi.

Legas Milada 

La unua vivo de Angela M

La Ĉefa Statistika Oficejo sciigis, ke la industria produktado en aprilo kreskis je 2,7 procentoj. En marto ĝi havis minusan valoron. Pli fruaj monatoj ankaŭ ne estis optimism­igaj. Pozitivan efikon havis la fakto, ke en aprilo estis de pli labortagoj, samtempe kelkaj laboroj estis ŝovitaj pro tre longa ĉi-jare vintro. Aliflanke malkreskas enlaborigo kun samtempa kresko de salajroj. Ili estis kreskantaj je 3 procentoj en la periodo, kiam inflacio estis malpli alta. El tio sekvis reala salajro­kresko.

Legas Milada

Kresko de aprila industria produktado

Internaciaj ekspertoj publikigis en la medicina semajnrevuo The Lancet statistik­aĵojn, laŭ kiuj rezultas, ke preskaŭ la duonon de mortoj de malgrandaj infanoj en la mondo kaŭzas malbona nutrado. Pro la subnutro ĉiujare mortas tri milionoj da infanoj ĝis la 5-a vivojaro. Tamen malbona nutrado signifas ne sole la subnutradon, sed ankaŭ tronutradon, kiu kondukas al obezeco. Tiuj problemoj koncernas unuavice landojn mizerajn kaj meze bonstatajn. La kostoj de malbona nutrado estas astronomiaj kaj egalas al tri kaj duona bilionoj da dolaroj jare. Kalkulite je ĉiu loĝanto de la Tero temas pri 500 dolaroj jare. Tiuj kostoj rezultas el necesaj rimedoj por la kuracado, ili ligiĝas ankaŭ kun perdoj de la monda mastrumado, ĉar personoj subnutritaj en matura vivo estas profesie malpli produktivaj.

Malbona nutrado estos temo de speciala internacia pint­renkonto en Londono. Traktos ĝin ankaŭ venont­semajne en la norda Irlando  la pintrenkonto de la ŝtatoj el la grupo G8. Samtempe lastĵaŭde UNEP, la UNO-a agentejo por la aferoj de la medio komunikis, ke en la mondo oni misuzas de 30 ĝis 40 procentojn de ĉiuj produktitaj nutraĵoj. Aliflanke la maja raporto de la karitata organizo Savi Infanojn elmontris, ke pro la subnutro ĉiu kvara infano en la mondo povas fronti problemojn kun la legado, skribado kaj nombrado.

Legas Krystyna

Malbona nutrado de infanoj

Dum la lastaj 4 jaroj Pollando avancis de la 10-a je la 3-a loko en la pritakso de demokratio kaj la stato de ekonomio en la Centra-Orienta Eŭropo. Tio rezultas el la prestiĝa ekzamenado de Bertelsmann-Fondaĵo.Ĝi okazas de 10 jaroj en pli ol 120 landoj de la mondo, kiuj subiĝis aŭ subiĝas al transformado. La unuopaj landoj estas pritaksataj en tri kategorioj: demokrati-kvalito, la stato de la merkata mastrumado kaj administrado.Sendube temas pri eksterordinaraj rezultoj. Ankoraŭ antaŭ 4 jaroj Pollando okupis du 7-ajn lokojn kaj unu 9-an en la ĵus menciitaj kategorioj.

Ŝajnas do, ke la pola demokratio notas ĉiam pli bonajn rezultojn. Laŭ la pritakso de sociologo, profesoro Radosław Markowski – ekster la limoj de nia lando oni reliefigas grandan ekonomian sukceson, pli ĝenerale,  grandan evoluan sukceson de Pollando.

Legas Krystyna

Demokratio progresas en Pollando

La testado de medikamentoj tiamaniere, ke la sanstato de paciento ne estu damaĝita signifas veran defion por sciencistoj. Kiel ni legis en Dziennik Polski krakovaj sciencistoj laboras pri metodologio ebligonta etikan pritakson de bio­medicinaj esploroj, kiujn partoprenas homoj. La testado de medikamentoj, kiun partoprenas same pacientoj, kiel ankaŭ personoj sanaj fariĝas ĉiam pli populara. En Pollando ĉiujare nur en klinikaj testadoj partoprenas 30 mil personoj. Ĉiujare aldoniĝas ĉirkaŭ 450 novaj klinikaj ekzamenadoj pri kurac­produktoj kaj medicinaj elfaraĵoj. Doktoro Marcin Waligóra, adjunkto en la Instituto pri Filozofio kaj Bioetiko de Collegium Medicum de la Jagellona Universitato gvidas la projekton financatan de la Nacia Scienca Centro. Ĝia celo estas respondi la demandon kiel efike gvidi esplorojn en biomedicino, ke la risko de la sanperdo estu laŭeble minimuma. La bazaj principoj jam validas, sed multaj aspektoj de biomedicinaj ekzamenoj ne estas ankoraŭ leĝe reguligitaj. Mankas ankaŭ devigaj instrukci­adoj kaj ekzamenoj por membroj de la bioetikaj komisionoj, t.e. organoj pri­taksantaj kaj akceptantaj la sekurecon kaj pravig­eblecon de projektataj medicinistaj esploroj.

Legas Tomek

Testado de medikamentoj

La usona in­vigilservo konfirmis la gazetarajn informojn pri la monitorado de eksterlandaj internaŭtoj. Agentoj utiligis la programon PRISM por akiri donitaĵojn pri tiuj, kiuj loĝas ekster Usono – diris al la televido NBC James Clapper, la direktoro de National Intelligence. Li aldonis, ke la usona Nacia Sekurecagantejo notis jam donitaĵojn pri deliktoj ligitaj kun malkaŝo de informoj pri la programo PRISM. La informo, ke la Nacia Sekurecservo kaj FBI traserĉas  donitaĵojon de 9 ĉefaj interretaj konzernoj aperis en „The Washington Post”. Sekve elektronikaj mesaĝoj, fotoj, dokumentoj, aŭdo- kaj video-dokumentoj estas de ili senĝene konsultebaj. La estroj de guglo kaj fejsbuko Larry Page kaj Mark Zuckerberg kontestis, ke ili sciis pri la ekzisto de la sistemo PRISM.

Legas Tomek

La programo PRISM funkcias

Por maksimume du jaroj ĉiu el la ŝtatoj de Schengen-sfero povas revenigi la lim­kontrolojn, se tion ĝi rekonos necesa. Tian interkonsenton el­intertraktis post longdaŭraj interparoloj la ŝtatoj-membroj de la Eŭropa Unio, la Eŭropunia Parlamento kaj la Eŭropa Komisiono. Ankaŭ la ĝisnunaj principoj de Schengen-traktato allasis portempan revenigon de la intern-lima kontrolo en unuopaj landoj kaze de endanĝerigo de la publika ordo aŭ interna sekureco. Tian kontrolon  en 2008 revenigis dum la eŭropa futbalista ĉampionado Aŭstrio.

Ĝis nun oni ne traktis la revenigon de kontraloj pro nelegalaj enmigrantoj. La nunajn interparolojn spronis amaso da enmigrantoj el la norda Afriko post la araba printempo  lime de 2010 kaj 2011.

Nun revenigi la internan lim­kontrolon eblos en apartaj kazoj, kiujn severe kontrolos  la oficejo de la komisaro por la internaj aferoj. Schengen-traktato garantias en Eŭropo la liberon moviĝi. Ĉe la limoj de 26 ŝtatoj apartenantaj al la sfero kontroloj ne ekzistas. Temas pri areo enloĝata de pli ol 400 mil personoj. La longeco de ĝiaj eksteraj kontinentaj limoj egalas al 7700 kilometroj, de la maraj limoj al 42 mil 700 kilometroj.

Legas Krystyna

Ebleco de limkontroloj ene de Schengen-sfero

En ĉirkaŭ 100 polaj urboj lastdimanĉe estis organizitaj Marŝoj subtene por Vivo kaj Familio. Nunjare ili okazis sub la devizo „Direkto: la Familio” kaj la ĉefa atento estis donita al la drameca demografia situacio en Pollando. Nome inter 222 ŝtatoj ĝi troviĝas ĉe la 211-a loko, se temas pri la infannombro.

La partoprenantoj manifestis samtempe ligiĝon al la familiaj valoroj kaj respekton por la vivo ekde la koncipiĝo ĝis la natura morto.  En Varsovio la marŝon – kiu komenciĝis ĉe Kopernik-monumento kaj finiĝis per familia pikniko en la Saksa Parko partoprenis ĉ. 10 mil personoj. Oni estis kolektantaj subskribojn sub la civitana leĝdona iniciato, kies celo estas firmigo de la familio, en kiu la geedza paro konsistas el virino kaj viro  kaj el la naskiĝintaj iliaj infanoj.  Kiel akcentis la afer­prezentantino de la marŝo ĝi celas atentigi la publikan opinion pri tio, ke la familio devas esti traktata kiel  prestiĝa publika institucio pro siaj taskoj kaj funkcioj. La marŝoj celas instigi la aŭtoritatojn envivigi solvojn, kiuj al familio helpas.

Lastlunde prezidento Bronisław Komorowski avertis  dum renkontiĝo kun la gvidantoj de politikaj partioj pri la minaco de demografia kolapso.

Legas Krystyna

Marshoj subtene por vivo kaj familio

La afer-­reprezentanto de la nova islanda registaro anoncis, ke la unua paŝo de la kabineto estos ĉesigo de aliĝinterparoloj kun la Eŭropa Unio. La interparoloj, laŭ la anonco de reprezentantoj de la nova registaro, povos esti restarig­itaj nur kondiĉe, ke tion akceptos la civitanoj de Islando en la tutlanda referendumo. Kiel asertas observantoj tio estas tre malverŝajna.

La nova ĉefministro de la koalicia registaro en Rejkjaviko estas Sigmundur Gunnlaugsson, la estro de la centra Partio de Progreso. Aliflanke Bjarni Benediktsson, la gvidanto de la konservativula Partio de Sendependeco, kiu ricevis dum la aprilaj balotoj iom malpli da voĉoj fariĝis la financministro. La plej grandaj malvenk­intoj de la islandaj balotoj estas Socialdemokrata Alianco kaj la Movado de Maldekstrulaj Verduloj, kiuj grave kontribuis al elkonduko de Islando el profunda kaj ankoraŭ ne finiĝinta krizo, samtempe klopodante pri aliĝo de Islando al la Unio.

Samtempe kun la  pliboniĝado de la interna ekonomia situacio ŝanĝiĝis la rilato de islandanoj al la Unio. Nun dominas la opinio, ke la eŭropunia membreco ligiĝas kun minaco por la landa suvereneco, limigante i.a. la liberon de la fiŝkaptado kaj balen­kaptado.

Legas Krystyna

Islando suspendas interparolojn kun la Unio