Novaĵoj

65 procentoj de solece vivantaj poloj havas dekstrulajn aŭ centrodekstrulajn mondkonceptojn kaj ligas grandan signifon al tradiciaj valoroj. Plimulto de ili revas pri konstanta partnero kaj la plej gravajn por ili valorojn formas familio, amo kaj infanoj. Tio rezultas el la plej nova sociekzamenado „La generacio de soluloj”.  Farita inter preskaŭ tri mil internaŭtoj inter la 18-a kaj la 65-a vivojaroj,  ĝi estas la plej ampleksa ĉi-rilata esploro ekde 5 jaroj.  Jam ĉiu kvina polo vivas solece kaj ĉi tiu nombro daŭre kreskas. Kreskas ankaŭ la ĝenerala konscio pri ilia  ĉiam pli granda rolo en la pola socio. La plej nova  esploro surprizas kaj disblovas stereotipojn pri poloj vivantaj solece, kiujn oni traktis kiel liberpensulojn, homojn subtaksantajn familivalorojn,  ofte ŝanĝantajn partnerojn, koncentriĝantajn pri profesia kariero kaj la deziro longe vivi solece. Laŭ la lastaj esploroj evidentiĝas,  ke du trionoj de soluloj, t.e. 65 procentoj deklaras centrodekstrulajn  aŭ dekstrulajn opiniojn, kio povas ligiĝi kun la fakto ke poloj alte taksas tradiciajn valorojn.  95-procente la polaj soluloj serĉas konstantan partneron kaj la plej gravaj estas por ili tiaj valoroj kiel la familio (67 procentoj de la enketitoj), amo (58 procentoj). 74 procentoj de solece vivantaj poloj en la aĝo de 18-39 vivojaroj deklaris la deziron havi infanojn. Parto de soluloj ne kaŝas, ke deziras ligiĝi kun personoj ne divorcitaj kaj seninfanaj. La ekzamenado liveris ankaŭ respondojn pri seksaferoj. 45 procentoj de poloj vivantaj solece  en la aĝo de 18-24 vivojaroj kaj 15 procentoj en la aĝo de 25-39 vivojaroj ne komencis ankoraŭ seksan vivon. Tio laŭ esploristoj montras, ke poloj sopiras al vera amo, al valoroj, kiuj fortigas la familian vivon por longaj jaroj. 91 procentoj de polaj soluloj konfesis havi/flegi iun hobion, plej ofte temas pri vojaĝado. Samtiom deklaras kontenton pri sia materiala situacio.

El la elsendo 06.06.2017. Legas Tomek – 2’21”

La Ĝenerala Asembleo de la Unuiĝintaj Nacioj elektis en la sekreta voĉdonado kvin nekonstantajn membrojn de la Sekureckonsilio por la jaroj 2018-2019. Pollando ĝuas grandan sukceson akirinte plej multnomran subtenon akirinte 190 subtenovoĉojn je du sindetenoj. Krome estis elektitaj Kuvajto, Peruo, Eburborda Respubliko kaj Ekvatora Gvineo. Pollando kandidatiĝis al la Konsilio en 2009 gvidante la kampanjon sub la devizo „Solidareco-Respondeco-Engaĝiĝo”. Ĝis nun Pollaando estis membro de la sekureckonsilio kvin fojojn, la lastan fojon en la oficperiodo 1996-1997.

El la elsendo 02.06.2017. Legas Barbara – 0’57”

Laborantoj de la Bjalistoka kaj de la Krakova Politeknikoj klerigos ĉinajn inĝenierojn en la Ĉina-Pola Lernejo de Inĝenierio ĉe Tianjin Chengjian University. La edukoferto de la nova altlernejo estas direktita al la civitanoj de Ĉinio kaj la okupoj estos gvidtaj en la angla lingvo. Findstudintoj ricevos du diplomojn – la polan kaj ĉinan. La studoj komenĉiĝos aŭtune okazante unuavice en Ĉinio, kien estos veturantaj polaj lekciantoj. Scienistoj el Bialistoko instruos konstruadon kaj medioinĝenierion, tiuj el Krakovo arkitekturon kaj naturarkitekturon, entute unu trionon de la instruprogramo. Estas planite, ke ĉinaj studentoj estos venantaj ankaŭ al Pollando por unu semestro aŭ unu jaro por sperti la studojn laŭ la plena pola sistemo.

El la elsendo 30.05.2017. Legas Tomek – 0’54”

La polan lingvon en la Ŝtata Universitato en Irkucko, la plej granda altlernejo en la ĉefa urbo de la Orienta Siberio studas en plimulto rusoj, eksterlandanoj, sed ankaŭ poldevenuloj. Ĝi estas lekciata devige kiel unu el la nuntempaj slavaj lingvoj en la fakultato de la rusa filologio. Aldone en la fakultato de fremdaj lingvoj studentoj povas elekti la polan lingvon kiel la tiel nomatan duan fremdan lingvon. Ekde 2015 funkcias en la universitato Centro de la Pola Lingvo, kiu rolas kiel rendevuejo por studentoj de diversaj fakultatoj,  kaj ankaŭ por personoj lernantaj la polan lingvon en la loka katolika preĝejo. En Irkucko estas pli ol 10 altlernejoj,  do la grupo de neplenaj 50 personoj studantaj la polan lingvon povas ne ŝajni granda, sed konsiderante, ke la filologia fakultato havas nur 20-25 studentojn la situacio aspektas iom alie, des pli ke la nombro de studentoj elektantaj la polan lingvon kreskas. La studentojn favoras la fakto, ke en Irkucko funkcias Ĝenerala Konsulejo de Pollando, aktivas polkolonia organizo „Ĉenero”. Kunlabore kun ambaŭ institucioj en Irkucko okazas Somera Lernejo de la Pola Lingvo apud Bajkalo, ĉiujaraj konkursoj pri la pola ortografio, renkontiĝoj kun invititaj de la konsulejo polaj kreantoj. La pola ministerio por la supera edukado ebligas al studentoj partopreni somerajn lernejojn de la pola lingvo en Pollando.

El la elsendo 30.05.2017. Legas Milada – 2’04”

Lastlunde la urbokonsilio de Bialistoko decidis, ke en 2018 en Bialistoko estos malkovrita monumento de juna Zamenhof ĉe la strato, kiu portas lian nomon. La ideo estis proponita kaj akceptita kadre de la civitana buĝeto de la urbo por la 2017. Ĝi omaĝos la 100-an datrevenon de lia morto, kvankam pezentos junan Zamenhof, kiu ruligas gisferan rondforman fajrokovrilon de gisfera forno, kio estis siatempe populara ludo de knaboj en malriĉaj kvartaloj. Nunjare estos anocita konkurso por realigo de la ideo de la momentumento kaj venontjare ĝi estos malkovrita.

El la elsendo 30.05.2017. Legas Barbara – 0’55”

La nunjaraj frostoj en la sudorienta Pollando aparte en januaro, kiam la temperaturoj atingis eĉ minus 30 celsiusajn gradojn povas negative speguliĝi en la nunjara vinberrikolto, sekve la vinproduktado. Kvankam  oni bone pretigis vitojn al la vintruma sezono, eventualajn damaĝojn eblos taksi nur en majo.  Tamen vitoj, se eĉ suferas pro fortaj frostoj rapide regeneriĝas kaj kvankam komence fruktas pli modeste en la laŭvica jaro liveras plenan rikolton. En 2016 la vitkultivistoj en la apudkarpatia regiono rikoltis de unu hektaro ĉ. 7-8 tunojn da vinberoj. El inter ĉ. 150 vitejoj en la regiono la legalan vinvendadon gvidas 17. La aliaj produktas vinon por la propraj bezonoj aŭ por la bezonoj de ĉiam pli populara kaj dinamike disvolviĝanta enoturismo, vinprodukta turismo. En la apudkarpatia Regiono la kultivado ampleksas preskaŭ 40 hektarojn. La vitejoj havas la surfacon de du ĝis tri hektaroj. Dominas kultivejoj kun la surfaco ĝis 40 aroj.

El la elsendo 23.05.2017. Legas Tomek – 1’08”

La tuta Eŭropo vivas sub la laŭvica terorista akto, en kies sekvo en la brita Menĉestro post la koncerto de la usona pop-stelulino Arian Grande peris 22 personoj, ĉefe infanoj kaj preskaŭ 60 estas vunditoj. Partianoj de la t.n. Islama Ŝtato tuj uzis la sociajn amoskomunikilojn por esprimi ĝojon pro la hororiga terorago kaj transprenis la respondecon pro la terorakto. La bedaŭron vortumas uniaj politikistoj, vortojn de kora kunsento kaj anima ligiteco post la terorista atenco transdsendis polaj politikistoj – i.a. prezidento Andrzej Duda kaj ĉefministro Beata Szydło. La balotkampanjo en Britio estis suspedita kaj la ĉefministro de Britio Teresa  May difinis la atencon kiel unu el la plej teruraj terorismaj aktoj. La tragedio relevas la demandon pri sekureco de la kontinento, de Eŭropo.

El la elsendo 23.05.2017. Legas Barbara – 1’12”

Pollando estas la tria laŭ la grandeco produktanto de biero en la Eŭropa Unio post Germanio kaj Britio. La ĉiujara produktado de biero en Pollando egalas al ĉirkaŭ 40 milionoj da hektolitroj kaj poloj okupas samtempe la 4-an lokon en Eŭropo, se temas pri la  bierkonsumado. Plimulto de la bazaj produktoj por la bierelfarado devenas el la polaj kultivejoj. La valoro de la pola biermerkato egalas al 15 miliardoj da zlotoj. La buĝetaj enspezoj de la ŝtato oscilas al ĉiraŭ tri miliardoj 600 milionoj da zlotoj jare. La pola bierproduktado havas signifan valoron por la agrikulturo kaj komerco. Dank’ al ĝi vivtenas sin ĉirkaŭ 200 mil personoj laborantaj en la bierfara industrio, sed krome en la komerco, gastronomio, hotela sektoro kaj agrikulturo. Grandan signifon havas la biersektoro por la familiaj, malgrandsurfacaj venejoj.  La priimposto de la sektoro estas senŝanĝa ekde 2009 tamen la malgrandaj bierproduktejoj ĝuas impostofavorojn. La pola biermerkato estas plene saturita, sed la pola konsumanto kaj klineto estas postulema kaj daŭre atendas novumojn.

El la elsendo 23.05.2017. Legas Milada – 1’40”

Almenaŭ 200 milionoj da zlotoj estos destinitaj ĝis la 2027-a jaro por turismo en la Orienta Pollando. La ministerio por Evoluo kaj Banko de la Landa Mastrumado subskribis ĉi-rilatan kontrakton, kiu traktas pri preferaj kreditoj kaj pruntoj por makro- kaj malgrandaj entreprenoj el la turisma kaj turismrilataj sferoj en kvin vojevodioj laŭ la akso nordo-sudo. Enkonduke oni premisas, ke prefera kredito aŭ prunto por entreprenisto povos egali al 500 mil zlotoj kaj estus destinita por la kuracloka, sporta, ripoziga, hotela infrastrukturoj, por subteni ekologian produktadon kaj metian agadon. La programo „Entreprenema Orienta Pollando – Turismo” daŭrigas la ĝisnunajn agadojn favorantajn la evoluigon de turismo en ĉi tiu landoparto.  Ĝis nun kreiĝis i.a. Orienta Bicikla Trako, Green Velo longa pli ol 2 mil kilometrojn. Pola Turisma Organizo realigis programon diskonigantan turismon en la makroregiono. Ekzemple estis funkciigita portalo Bela Oriento (www.pieknywschod.pl).

El la elsendo 16.05.2017. Legas Barbara – 1’44”

Sur la Grandaj Mazuriaj Lagoj (la nordorienta Pollando) komenciĝos somersezone la ralioj de la unuaj pasaĝeraj katamaranoj. Ilian elkonstruon spronis kreskanta rekorde turismo, kiun oni klarigas i.a. kiel sekvon de la registara programo Familio 500 plus (monata kromsubvencio por ĉiu dua, tria ktp. infano en la familio, per kiu estas ĉirkaŭprenitaj 55 procentoj de ĉiuj polaj infanoj ĝis la 18-a vivojaro).  Kiel la unua estis surakvigita ekskursa katamarano longa 39 metrojn en la loko Ruciane-Nida. Ĝi apartenas al plej grandaj kontinentaj pasaĝeraj ŝipoj en Pollando  La unuajn pasaĝerojn ĝi prenos meze de majo navigante el Ruciane-Nida tra Mikołajki al Pisz kaj reen. Entute ĝi servos al 246 pasaĝeroj. La malferma supra ferdeko kaj malsupra kun fenestroj  certigos al turistoj libere admiri la panoramon de mazuriaj lagoj. Eblos pere de ĝi transporti biciklojn kaj kajakojn.  Malpli granda pasaĝera katamarano estis surakvigita en la haveno apartenanta al Mazuria Navigado en Giżycko. Ĝi longas pli pl 16 metrojn kaj estas destinita por 56 pasaĝeroj. Temas pri la unua de pli ol 20 jaroj  ekskursa ŝipo konstruita en la mazuria haveno. Ĝi eknavigos en junio inter la lokoj Mikołajki kaj Ryn. Kvankam turismo en la varmia-mazuria vojevodio kreskas ekde 2010, la pasinta jaro estis rekorda. La regionon vizitis preskaŭ unu miliono tricent mil turistoj, inkluzive de 160 mil eksterlandaj. La nombro de la polaj turistoj kompare al 2015 kreskis je pli ol 14 kaj duona procentoj. En tiu statistiko ne estas konsideritaj  navigistoj tranoktantaj en jaktoj, personoj disponantaj pri propraj somerdometoj aŭ somerumantaj ĉe kamparanaj domluantoj.

El la elsendo 16.05.2017. Legas Milada – 2’31”

Dum la lundaj solenaĵoj omaĝantaj la 72-an datrevenon de la finiĝo de la 2-a mondmilito la pola ministro por la defendo, Antoni Maciarewicz memorigis, ke Pollando estis la unusola ŝtato,  kiu ne fikunlaboris kun la sovetunia nek kun la germana aneksintoj. Lunde komenciĝis en Vieno internacia konferenco organizita de la Pola  Instituto sub la titolo „Eŭropaj intelektaj elitoj sub la germana okupacio 1939-1945”. Kiel diris dum ĝia inaŭguro la pola vicministro por la eksterlandaj aferoj, Jan Dziedziczak la provo likvidi la polajn elitojn kaj inteligentularon estis alkondukonta al plena fizika ekstermo de la nacio. La dutagan konferencon partoprenas historiistoj kaj esploristoj el diversaj landoj.Lastsabate la pola delegacio kun la vicministro por la kulturo kaj nacia heredaĵo, Magdalena Gawin paroprenis solenaĵojn ĉe Memortabulo de la eksa germana koncentrejo Gusen, kiujn partoprenis ankaŭ la aŭstra prezidento Alexander van der Bellen. Dimanĉe la pola delegacio partoprenis la solenaĵojn de la 72-a datreveno de la liberigo de la koncentrejo Gusen, kiu estis unu el la plej grandaj ekstermolokoj de poloj dum la 2-a mondmilito. Ĝi funkciis ekde la 25-a de majo 1940 ĝis la 5-a de majo 1945.

El la elsendo 09.05.2017. Legas Milada – 1’52”

Komence de majo en la loko Wolsztyn oni omaĝis la 110-an datrevenon de la lasta funkcianta lokomotivejo en la mondo. Dum la 24-a Parado de Lokomitvoj estis prezentitaj 10 historiaj lokomitoj el Pollando, Germanio kaj Ĉeĥio. La lokomotivejon en Wolsztyn oni komencis konstrui en 1907 sur la surfaco de tri mil kvadrataj metroj. Ĝi posedas ankoraŭ lokomitivan ĝirplatformon de la firmao Wischer-Stargard el 1907 kaj historian akvoturnon kun la kapacito de 100 kubometroj. Inter fierindaĵoj de fervojistoj trovigas lokomtivo „Bela Helena” Pm36-2 el 1937 por tiri malpezajn eksprestrajnojn, kies rapideco estis atinganta 130 kilometrojn po unu horo. Sian jubileon havis nunjare ankaŭ germana lokomotivo el 1917 Ok1-359. Ĝi estas la plej malnova lokomotivo en Pollando daŭre ekspluatata. Ĝi rolis ankaŭ kiel filmstelulo, i.a. en la filmo „Pianisto” de Roman Polański.  Entute en la lokomotivejo de  Wolsztyn troviĝas 30 lokomotivoj kaj 19 historiaj vagonoj. La lokomotivparado en Wolsztyn estas la plej granda en Eŭropo rendevuo de la fervojŝatantoj. Ĉiujare venas por ĝi ĉirkaŭ 20 mil personoj ne nur el Eŭropo, sed ankaŭ el Japanio, Aŭstralio kaj Usono.

El la elsendo 09.05.2017. Legas Maciek – 1’34”

Laŭ la gvidataj de kelkaj monatoj esploroj de la Eŭropa Unio de Emisiantoj (EBU) kunlabore kun la germana opinisonda instiituto Sinus junaj eŭropanoj unuavice deklaras sin por la nacia kaj loka identeco. En la internacia projekto  „Generation What” la senton aparteni al Eŭropo esprimis nur 11 procentoj de la ekzamenitoj. 31 procentoj unuavice sentas la ligon kun la mondo kaj 30 procentoj ligon kun sia regiono aŭ loĝloko. 27 procentoj de eŭropaj junuloj deklaris, ke plej forte identiĝas kun sia patrolando. Laŭ la sondado eĉ la duono de junaj eŭropanoj ne fidas al la Eŭropa Unio kiel politika institucio kaj unu kvinono deklaras sin rekte por la eksiĝo. La ekzamenado esti efektivigita en 35 landoj de Eŭropo. Partoprenis ĝin preskaŭ 500 mil personoj en la aĝo de 18 ĝis 34 jaroj. Ĝi estis okazigata ekde la 11-a de aprilo 2016 kaj tiel fariĝis la plej granda interreta esplorado inter junaj personoj en la historio de Eŭropo.

El la elsendo 25.04.2017. Legas Milada – 1’28”

En Hanovro inter la 24-a kaj la 28-a de aprilo nunjare okazas Internacia Foiro de Novumaj Industriaj Teknologioj,  Hannover Messe 2017. Nunjare Pollando estas ĝia partnero sub la devizo Smart means Poland. Lastdimanĉe la Foiron komune inaŭguris la pola ĉefministro Beata Szydło kaj la germana kanceliero Angela Merkel. La polan registaran delegacion reprezentis krom la ĉefministro, vicĉefministro, ministro pri evoluo kaj financoj Mateusz Mazowiecki kaj vicĉfministro, ministro pri la scienco Jarosław Gowin. Kiel atentigis Mateusz Mazowiecki la polaj firmaoj demonstras modernajn teknologiojn, kiuj ĝis nun ne vekis asociaciojn pri Pollando. Samtempe polaj firmaoj firme partoprenas la ekonomian evoluon de multaj renomaj internaciaj  entreprenoj. Krom prezentiĝo de ĉirkaŭ 200 polaj firmaoj  dum la foiro eblas konatĝi kun 27 polaj teknologiaj konceptoj pretigitaj de polaj sciencaj institutoj kaj polaj invenstistoj. Pollando la unuan fojon estas strategia partnero de tion granda evento.

El la elsendo 25.04.2017. Legas Milada – 1’30”

Hodiaŭ pasas la 74-a datreveno de la eksplodo de ribelo en la Varsovia Getto reage je la kampanjo de Heinrich Himmler definitive ĝin likvidi. Li estis unu el la ĉefestroj de la hitlera Germanio, respondeculo pri ekstermo de la eŭropaj judoj. En la varsovia getto restis tiam ĉirkaŭ 50-70 mil judoj – kompare al preskaŭ 500 mil en ĝia disflora fazo. Ekde la unuaj tagoj la defendantoj de la getto ricevis militistan helpon de la polaj konspiraj formacioj, i.a. Landa Armeo. La ribelo falis post neplena monato. En ĝia fina akordo Jürgen Stroop ordonis eksplodigi Grandan Sinagogon kaj deklaris likvidon de la juda loĝkvartalo en Varsovio. Hodiaŭ omaĝe al la datreveno pli ol mil volontuloj disdonas sur la straroj de Varsovio 100 mil paperajn jonkvilojn. Ĉi tiu kampanjo organizata de la Muzeo pri Historio de Polaj Judoj celas flegi la memoron pri la ribelo en la varsovia getto. Jonkvilo simbolas la memoron pri la eventoj de antaŭ 74 jaroj dank’ al  Marek Edelmann, la lasta gvidanto de la insurekcio, kiu ĉiujare en la datreveno antaŭ la monumento de Getto-herooj estis metanta florbukedon el flavaj jonkviloj.  Al la memorkampanjo aliĝis ĉirkaŭ mil lernejoj, bibliotekoj kaj kulturinstitutcioj el la tuta lando kaj eksterlandaj parneroj el Usono, Germanio, Danlando kaj Israelo. Porokaza muralo ekzistonta ĝis la 23-a de aprilo kreiĝis ĉe la metroostacio Centrum. Okaze de la datreveno La Soci-kultura Societo de Judoj en Pollando organizas omaĝan solenaĵon antaŭ la Monumento de Getto-herooj.

El la elsendo 19.04.2017. Legas Milada – 0’59”

Pli ol 70 jaroj pasis post la finiĝo de la 2-a mondmilito. La atestantoj de la tiamaj eventoj forpasas. Ne ĉesas mensogaj kaj kalumniaj ekscesoj kulpigantaj polojn pro la krimoj de germanoj kontraŭ judoj sur la pola teritorio. Samtempe la historia kononivelo de junaj personoj estas tre malalta. Manko de historia konscio negative influas la pritakson de la nuntempo kaj komprenon de internaciaj rilatoj en la mondo. Por kontraŭstari tion la Fondaĵo Lux Veritatis entreprenis kampanjon por akiri kaj pridokumenti la nepublikigitajn atestojn de la savhelpo de poloj donata al la najbaraj judoj dum la 2-a mondmilito. Aktuale la Fondaĵo posedas ĉirkaŭ 40 mil novajn atestojn, inkluzive de pli ol 8 kaj duona mil video- kaj sonregistroj.  La establita de ĝi Instituto „Memoro kaj identeco” pridokumentas, prilaboras kaj verkonforimigas ĉiujn novajn atestojn de tiu ĉi helpo akirataj de individuaj personoj kaj sekve de esplorlaboroj en arkivoj. La provizojn de la Instituto povos utiligi la landaj institucioj, unuavice ligitaj kun la scienco, edukado, kulturo kaj arto. Por la esplorbezonoj de eksterlandaj institutoj dokumentoj estos tradukataj en la hebrean, anglan kaj germanan lingvojn.

El la elsendo 19.04.2017. Legas Milada – 1’49”

Laŭvicaj 10 poloj estis postmorte honoritaj per la medalo Justulo inter la Nacioj de la Mondo atribuata de la jerusalema Instituto Yad Vashem pro helpo donata al judoj dum la 2-a mondmilito. Temas pri Florentyna Józefa Krzeszewski kaj ŝia filino  Florentyna Danuta, Aniela kaj Roman Lipski, Zofia Modzelewska, Tadeusz Stępniewski, Natalia Tomczak, Helena kaj Bolesław Topolewski kaj ilia filino Antonina. La peton distingi koncernan personon povas direkti saviĝintoj aŭ iliaj parencoj. La distingo estas titolo honora kaj la distingitoj povas klopodi pri akiro de honora civitaneco de Israelo. Laŭ pritakso de historiistoj almenaŭ kelkcent mil poloj, same plenkreskuloj kiel ankaŭ infanoj diversmaniere donis dum la 2-a mondmilito helpon al judoj,  pro kio minacis la mortopuno. La nombron de la savitaj judoj oni taksas je kelkdek mil. Poloj helpadis individue kaj kadre de la konspira agado en la strukturoj de la Pola Konspira Ŝtato, inkluzive de la Konsilio por Helpi Judojn „Żegota”. 6706 poloj ricevis la medalon Justulo inter la Nacioj de la Mondo.

El la elsendo 19.04.2017. Legas Krystyna – 1’25”

Lastvendrede la pola Sejmo proklamis per aklamo la omaĝrezolucion lige kun la 100-a mortodatreveno de la kreinto de Esperanto. En la rezolucio estis memorigite, ke Ludoviko Zamenhof naskiĝis, kreskis kaj edukiĝis en la medio de la plurnacia socio de Bialistoko, kio inspiris lin krei la supernacian lingvon. „Li asertis,  ni legas en la teksto de la sejma rezolucio,  ke homojn dividas unuavice la lingva baraĵo, kiu elvokas konfliktojn kaj miskomprenojn. Li kredis, ke la E-ideo unuigos ne sole esperantistojn, sed fariĝos forto unuiganta ĉiujn homojn. Definitiva versio de Esperanto, konata en la hodiaŭa formo estis de li finita en 1885”. La rezolucio de la pola sejmo memorigas en sia vortumo, ke „en 2014 per la decido de la ministro pri kulturo kaj nacia heredaĵo la lingvo Esperanto estis enmetita en la Polan Liston de Namateria Kulturheredaĵo”. Ĝi konstatas: „En la 100-a mortodatreveno de Ludoviko Zamenof la Sejmo de Pola Respublika memorigas lian figuron kaj esprimas rekonon por liaj meritoj kaj atingaĵoj”.

El la elsendo 11.04.2017. Legas Maciek – 1’21”

Morgaŭ, t.e. la 12-an de aprilo en Bialistoko komenciĝos la oficialaj solenaĵoj de la 100-a mortodatreveno de la E-kreinto, Ludoviko Zamenhof. La tutmondan solenadon aŭspicias Unesko. Malgraŭ tio, ke la kreinto de Esperanto mortis la 14-an de aprilo 1917, pro la pasanta tiutage la Sankta Vendredo la bialistokaj aŭtoritatoj decidis inaŭguri la solenadojn  du tagojn pli frue. La 12-an do estos metitaj floroj kaj florkronoj antaŭ la monumento de la lingvokreinto kaj en la Zamenhof-Centro estos inaŭgurita ekspozicio de poŝtmarkoj kaj poŝtkartoj sub la titolo „Esperanto en filatelo”. Tiutage – kiel ni jam informis – la Pola Poŝto eldonos porokazan poŝtkarton. La kulimino de la porokazaj solenadoj en Bialistoko okazos meze de majo dum la Pola E-kongreso. Tiam estos lanĉita Esperanto-pola poezivolumeto de la bialistoka poeto Wiesław Kozanecki kaj la loka Centro de Ludoviko Zamenhof  prezentos ekspozicion bazitan sur la bildstrio „Doktoro Zamenhof”. Okazos krome urba ludo „Konatiĝu kun Bialistoko 2017. Laŭ la spuroj de Zamenhof”. Estis planitaj ankaŭ tri urbaj promenoj. Jam en aprilo eblos promeni laŭ la spuroj de la lingvokreinto,  kaj ĉi tiu promeno estas titolita „La Babelturo”. En julio la promeno sekvos la spurojn de „Esperantistoj en Bialistoko”, en decembro la promeno estas dediĉita al la temo „Vojo al lernejo”. Ĉiujn promenojn gvidos kompetentaj turismaj urbogvidantoj.

El la elsendo 11.04.2017. Legas Tomek – 1’42”

La Ĉefa Statistika Oficejo taksis la valoron de la eksporto de polaj nutraĵoj en 2016 je 24 miliardoj 182 milionoj da eŭroj. Temas pri la plej bona rezulto ekde nia membriĝo en la Eŭropa Unio. Al la Unio estis direktitaj 80 procentoj de niaj produktoj. La merkata valoro de polaj produktoj iom post iom estas komparata al la artikoloj produktataj en Okcidento. Por Pollando daŭre promesoplenaj estas ankaŭ la orientaj merkatoj de la arabaj landoj, Ĉinio, Vjetnamio kaj Japanio. Inter eksportataj varoj dominas la kortbirda viando. Malgraŭ la rekorda eksporto kompare al 2015 malkreskis saldo en la nutraĵspezoj. Ĝi egalis al pli ol 7 miliardoj da eŭroj kaj estis je preskaŭ 9 procentoj malpli alta ol unu jaron pli frue. Plej grandaj klientoj de polaj nutraĵoj estis germanoj, britoj, ĉeĥoj kaj ekster la Eŭropa Unio – Belorusio, Saŭda Arabio kaj Hongkongo.

El la elsendo 04.04.2017. Legas Tomek – 1’02”

La kverko Józef en la loko Wiśniowa en la apudkarpatia regiono (la suda Pollando) venkis la interretan plebisciton pri la Eŭropa Arbo de la Jaro 2017, akirinte pli ol 17 mil voĉojn. La duan lokon akiris kverko Brimmons el Kimrio kaj la trian tilio el Ĉeĥio. Entute rivalis 16 arboj. La plebisciton partoprenis pli ol 125 mil eŭropaj internaŭtoj. La kverko Józef pasintjare venkis en la pola konkurso pri la Arbo de la Jaro, kiu estas organizata de la Klubo Gaja. Józef havas ĉirkaŭ 650 jarojn kaj elkreskis en la bieno de Mycielski-familio. Ĝi estis centro de la intelekta kaj kultura vivo de la regiono. La pitoreska ĉirkaŭaĵo favoris la krean laboron de artistoj. Gastis en ĝi i.a. Józef Mehoffer, pentristo, grafikisto, projektanto, scenografo kaj desegnisto el la arta periodo Juna Pollando. Ravita per la belo de unu el la imponaj kverkoj en la biena parko li eternigis ĝin en sia krokizo, kiu sekve aperis sur la dorsa flanko de la 100-zlota bankbileto, kiu cirkulis en la 30-aj jaroj de la 20-a jarcento. Memore al tiu ĉi evento la kverkon oni baptis per lia nomo Józef. La konkurson Eŭropa Arbo de la Jaro, lanĉitan en 2011 organizas la ĉeĥa Fondaĵo Partnereco favore al la Medio. Ĝia celo estas doni la atenton al malnovaj arboj, kiel esenca elemento de la natura kaj kiel kultura heredaĵo. La finalon de la eŭropa konkurso partoprenas la venkintoj de la landaj konkursetapoj. La organizanto de la konkurso en Pollando Klubo Gaja kreiĝinta lime de la 80-aj kaj 90-aj jaroj membrigas kelkcent personojn realigantajn programojn kaj kampanjojn, kiuj profundigas la komprenon de la rolo de la homo en ekosistemo.

El la elsendo 04.04.2017. Legas Tomek – 1’56”

Malgranda limtrafiko kun Rusio susperndita pro la pasintjaraj NATO-pintrenkonto en Varsovio kaj Mondaj Tagoj de Junularo ne estos revenigita. Laŭ la pola ministerio por la internaj aferoj tiu decido sekvas el la neceso minimumigi virualajn minacojn por la sekureco de ŝtato, kiujn signalas polaj specialaj servoj en la regiono de Kaliningrado. La suspendo de la limtrafiko efikis krome per malkresko de la kontrabandado de alkoholaĵoj, fueloj kaj cigaredoj.

El la elsendo 28.03.2017. Legas Milada – 0’39”

La kredittaksa agentejo Moody’s altigis la pritakson de la Landa Produkto Brutte de Pollando por 2017 ĝis 3,2  procentoj de 2,9 prognozitaj en januaro. Oni taksis, ke la perspektivoj de la ekonomia kesko en Pollando pliboniĝis. Laŭ la pritakso de la agentejo la ekonomian kreskon de Pollando favoros kreskanta privata konsumado. Oni taksis ankaŭ, ke pliboniĝos situacio sur la labormerkato kaj investaĵoj akcelos.

El la elsendo 28.03.2017. Legas Milada – 0’38”

La konzerno Amazon deklaris la elkonstruon de loĝistika centro en la urbo Sosnowiec (la suda Pollando). Ĝis nun tiaj centroj funkcias en la Poznana regiono, en la Malsupra Silezio kaj en la Okcidentpomeria Vojevodio. La konzerno investis jam en Pollando ĉirkaŭ 3 miliardojn da zlotoj kreante 7 mil plentempajn laborlokojn. En 2017 Amazon planas krei en la tuta Eŭropo pli ol 15 mil plenetatajn laborlokojn. La centro en Sosnowiec priservos klientojn, kiuj aĉetas ŝuojn kaj vestaĵojn. Ĝis nun Amazon establis en Pollando pli ol 7 mil konstantajn laborlokojn. Dum la sezonapogeo 2016 ĝi enlaborigis krome 12 mil sezonajn laborantojn. Amazon estas la usona kompanio el Seattle, kiu gvidas la plej grandan en la mondo reton de virtuala vendoservo. En Pollando krom la loĝistikaj centroj de elektronika komerco Amazon havas Centron por Evoluigo de Teknologio en Gdansko kaj la oficejon Amazon Web Servis en Varsovio.

El la elsendo 28.03.2017. Legas Tomek – 1’05”

Warsaw Spire venkis en la konkurso MIPIM Award 2017, la plej prestiĝa konkurso de nemoveblaĵoj en la mondo, difinata ankaŭ kiel nemoveblaĵa Oskaro – kiel la plej bona oficeja investaĵo. La konkursrezultoj estis anoncitaj pasintsermajne dum la foiro de nemovelaĵoj en la franca Cannes. Warsaw Spire preterpasis finalanojn  el Londono, Romo  kaj el la ĉina Shenzen.  Entute la konkurson partoprenis 250 projektoj el 44 landoj. La tuta Warsaw Spire – la plej granda en Pollando oficeja komplekso – havas la surfacon de 109 mil kvadrataj metroj. Krom la plej alta 220-metra turo en ĝian konsisiton eniras du malpli altaj 55 metraj konstruaĵoj. La projekton de Warsaw Spire aŭtoras arkitekta kolektivo el la belga laborejo M.&J-M.Jasper – J. Eyers & Partners kaj la Pola-Belga  Arkitektura Laborejo  – Projekt. La investanto kaj ĝenerala realiganto estas la firmao Ghelamco Poland. La integra parto de la tuta komplekso estas la Eŭropa Placo troviĝanta inter la konstruaĵoj kun la surfaco de 4 mil kvadrataj metroj. Troviĝas sur ĝi amfiteatro, modernaj fotanoj, restoracioj, urbaj mebloj, verdaĵabundo kaj privata bicikla stacio. Temas pri la unua urba placo de Varsovio konstruita kun tioma elano. La konstruado komenciĝis en 2011, la plej alta konstruaĵo estis transdofnita por la utiligado en 2016. Aktuale 95 procentoj de la surfacoj estas jam luitaj.

El la elsendo 21.03.2017. Legas Milada – 2’07”